Respublikasi oliy va o'rta maxsus

MAVZU. AUDITORLIK TEKSHIRUVI VAQTIDA ICHKI NAZORAT TIZIMINI O'RGANISH HAMDA BAHOLASH


Tekshiriladigan korxona tmij“oz) faoliyatini o’rganish (bayon qilish j. Auditorlik tekshiruvni rejalashtirish tekshiriladigan korxona faoliyatini batafsil o’rganishdan boshlanadi. Auditor korxona faoliyatini o'rganishdan ikkita maqsadni ko'zlaydi: a) audit o’tkazishni osonlashtirish va sifatini oshirish; b) tekshiriladigan korxona iqtisodini yaxshilashga qaratilgan amaliy maslahat yordami ko'rsatish.
Buning uchun korxona faoliyatiga ta'sir qiladigan ichki hamda tashqi omillar haqida ma'lumot1arni to’plash zarur. Auditor birinchi navbatda e'tibor berish lozim bo'lgan, korxona iqtisodiga ta'sir qiladigan ichki omillarga quyidagilar kiradi: mulkchilik shakli va boshqaruv tuzilmasi, korxonaning qanday maqsadda tashkil etilganligi, korxona faoliyatida amalga oshiriladigan asosiy muomalalar, moliyasi, xodimlari, hisob yuritish siyosati, korxonaning uchinchi shaxslar bilan o’zaro munosabatlari.
Tashqi omillarga mijoz faoliyat qiladigan tarmoq, mamlakatdagi iqtisodiy holat kiritiladi. Korxonalarga nisbatan qo'llani1adigan qonunlar nafaqat mulkchilik shakllariga, balki qarorlar qabul qilish jarayonlarining tashkil etilishi va u yoki bu hujjatlarni imzolash uchun javobgar shaxslarning tarkibiga ham bog'liq. Auditor mulkchilik shakli va tuzilishini o'rganishi uchun quyidagi ma'lumot1arni to’plash zarur:

Yirik mulk egalarining ro'yxati

Firmalar va bo'linmalarning ro'yxati
Shu'ba korxonalar, tobe korxonalar va investitsiya qilinadigan boshqa ob'ektlar
Korxonaga rahbarlik qi luvchi va ijro organlari, shuningdek ichki auditning roli va funktsiyalari

Buxgalterlik hisobining tashkil etilishini o’rganish (bayon qilish). Auditor korxonaning moliya- xo’jalik faoliyatini tekshirishni boshlashdan oldin buxgalterlik hisobi qanday tashkil etilganligi va yuritilayotganligini o'rganishi lozim.

Auditor xo’jalik faoliyatini tekshirishda quyidagilarni tahlil qilishi lozim
			Korxonaning o'z ustav faoliyati va xo'jalik dasturining bajarilishi
			Ustav kapitalini tashkil etishning to’g’riligi va uning o'z faoliyati maqsadlariga muvofiq ishlatilishi
			mahsulotlarni etkazib berish bo’yicha shartnoma majburiyatlarining bajarilishini ishonarli, tezkor hisobga olishning tashkil etilishi, tayyor mahsulotlar etkazib berish majburiyatlarining beleilanean tartibea riova qilinishi
			Mahsulotlarni to'liq va o'z vaqtida etkazib bermaganlik natijasida ko'rilgan yo'qotishlar (jarimalar, peniyalar, neustoykalar va boshqalar)
			Chiqarilayotgan mahsulotlarni yangilashga doir ko’zlangan tadbirlarning bajarilishi; mahsulot sifati ko'rsatkich1ari, brak va sifatsiz mahsulot etkazib berganlik uchun ko’rilgan zararlar
			Mahsulot chiqarish ritmi, ritmsiz ishlash sabablari, sutkalik grafiklar bajarilmasligi oqibatida ko'rilgan zararlar
			Ichki firma yo'riqnomalari
			Xom ashyolar, materiallar va ishlab chiqarish chiqitlaridan oqilona foydalanish xamda korxona jamoasi maqsadlarning tizimi, har bir xodimga vazifalarning oqilona taqsimlanishi
			Ham iqtisodiy, ham ijtimoiy maqsadlarga etishishda barcha xodimlar (ishchidan tortib bosh direktorgacha) iqtisodiy manfaatlarni ta'min1aydigan mehnatga haq to'lash tizimi
			Mahsulot chiqarish va sotish haqidagi hisobot ma'lumot1arining buxgalterlik hisobi va dastlabki hujjatlar ma'1umot1ariga to’g’ri kelishi tugallanmagan mahsulotlarning kiritilmaganligi va hisobotlarda boshqa qo'shib yozish hamda chalkashliklarga yo’1 qo'yi1magan1igi.

Korxona hisob siyosatini o’rganish tbayon qilish). Buxgalteriya hisobi va hisobotning tashkil etilishini tekshirish chog’ida hisob siyosati bilan tanishishning maqsadi buxgalteriya hisobini tashkil etishning asosiy tamoillarini va tekshiriladigan korxonaning hujjatlar aylanishi grafigini o'rganish hamda baholashdan iborat. Bunda hisob siyosatini belgilaydigan farmoyish hujjatlarining mavjudligi va tarkibi aniqlanadi.

Hisob siyosatining mazmunini ifodalaydigan ma'lumot
manbalari

Tekshiriladigan korxonaning hisob siyosati to’g’risidagi buyruq (farmoyish)		Buxgalteriya hisobining ishchi schyotlar rejasi		Tushuntirish
Tasdiqlangan dast labki hujjatlar shakl lari va ichki buxgalte riya hisobotlari uchun hujjatlar shakllari ning ro’yxati