Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Vasiliy Leontevning – «xarajat – ishlab chiqarish» metodi 
     Taniqli  iqtisodchi  V.Leontev  Xeksher-Olin  nazariyasining  asosiy 
xulosalarini  o‘zining  «xarajatlar  -  ishlab  chiqarish»  modeli  (tarmoq-
lararo balans)da AQSH iqtisodiyoti misolida tadqiq qiladi. 
 
Xeksher-Olin  nazariyasiga 
ko‘ra 
 
Mamlakat  ishlab  chiqarish  omillaridan  qaysi 
biridan  samarali  foydalansa,  shu  omillarning 
ulushi  ko‘p  bo‘lgan  tovarlarni  eksport  qiladi, 
qaysi  ishlab  chiqarish  omili  taqchil  bo‘lsa,  shu 
omil asosiy o‘rin tutgan tovarlarni import qiladi
.  

---

 
326 
Shu asosda AQSH eksportida mehnat sig‘imi importida esa kapital 
sig‘imi yuqori tovarlar ustun ekanligini ko‘rsatib beradi. 
Xeksher-Olin  nazariyasiga  ko‘ra  AQSH  kapital  sig‘imi  yuqori 
tovarlarni  eksport,  mehnat  sig‘imi  yuqori  tovarlarni  import  qilishi 
lozim edi. 
Bu  qarama-qarshilik  iqtisodiy  fondi  «Leontev  paradoksi»  deb 
ataladi.  Кeyingi  tadqiqotlar  bunday  holat  shu  davrda  (50-yillarda) 
boshqa mamlakatlar uchun ham xos ekanligini ko‘rsatdi. Buni izohlash 
uchun qilingan harakatlar Xeksher-Olin nazariyasini yanada boyitishga 
olib keldi. 
 
«Leontev paradoksi»ni izohlashga qaratilgan dalillar 
 
°Ishlab  chiqarish  omillari,  asosan  mehnat  sifat  o‘lchamlari 
bo‘yicha bir xil bo‘lmasligi sababli rivojlangan mamlakatlarda 
mehnat  sig‘imi  yuqori  bo‘lmagan,  yuqori  malaka  talab 
qiladigan, rivojlanayotgan mamlakatlarda esa aksincha yuqori 
malaka  talab  qilmaydigan  mehnat  sig‘imi  yuqori  bo‘lgan 
tovarlar eksport qilinadi. 
 
°  Tabiiy  resurslarni  o‘zlashtirish  ancha  katta  kapital 
mablag‘larni talab qiladi. Shu sababli bunday resurslarga boy 
bo‘lgan  rivojlanayotgan  mamlakatlar  asosan  undirma  sanoat 
mahsulotlarini eksport qiladi. 
 
°  Davlat  iqtisodiy  siyosati  importni  cheklash  va  nisbatan 
taqchil ishlab chiqarish omillaridan intensiv foydalanilayotgan 
tarmoqlarni  qo‘llab-quvvatlashga  qaratilsa  -  bunda  xalqaro 
ixtisoslashuvga ta’sir ko‘rsatish maqsad qilib qo‘yiladi.