|
Turli nazariyalar va ularning farqlari
10.1-chizma (konseptual jadval)
Кeynschilik
nazariyasi
Monetaristik
nazariya
Ratsional kutish
nazariyasi
G‘oyaviy
yo‘nalishi
Iqtisodiyotni so-
liq, soliqqa
tortish va davlat
sarflari bilan
«aniq sozlash»ni
amalga oshirish
mumkin
Iqtisodiyotni tar-
tibga
solish
uchun davlat pul
taklifini
3-5%
ko‘paytirsa bo‘l-
di. Boshqa hech
qanday
arala-
shish kerak emas
Monetar siyosat
ham, fiskal siyo-
sat ham ish ber-
maydi, shuning
uchun yaxshisi,
hech qanday fav-
qulodda chora-
tadbir ko‘rmaslik
kerak
Tahlil doirasi Talab o‘z
taklifini vujudga
keltiradi
C+I+G=GDP
MV=PQ
Xo‘jalik yurituv-
chi subyektlar
yetarli darajada
sezgir. Davlat
yuritayotgan
siyosat qanday
oqibatga olib
kelishini hisobga
olib o‘z manfaat-
lariga ko‘ra o‘z
268
siyosatlarini ish-
lab chiqib, amal-
ga oshiradilar
Amalga
oshirishdagi
iqtisodiy
tahlil
1. Ish haqi va
narx pasayish to-
monga
mosla-
shuvchan emas.
2.Jamg‘arma da-
romadga bog‘-
liq.
3. Investitsiya ku-
tilayotgan foyda
va foiz stavkasiga
bog‘liq.
1. Real YaIM yi-
liga 3-5%
atrofida o‘sishi
mumkin.
2. Pul aylanish
tezligi o‘z
asosiga ko‘ra
barqaror
1. Odamlar ratsi-
onal qarorlar
qabul qilishadi.
2.Кutish
kela-
jakni ko‘zlaydi.
3.Davlat qo‘lla-
gan siyosat oqi-
batlaridan o‘zla-
rini mudofaa qi-
lib, himoya cho-
ralari qo‘llasha-
di.
Monetar
siyosat
1. Iqtisodiyotga
foiz stavkasi va
investitsiyalar
orqali ta’sir
ko‘rsatadi
2. Inqirozni to‘x-
tatishdan ko‘ra
inflatsiyani
jilovlashga
yaraydi.
1. M ni yiliga 3-
5%ga ko‘payti-
rish.
2. Pul taklifining
o‘zgarishi
bevosita narx va
ishlab chiqarish
natijasiga ta’sir
ko‘rsatadi.
3-5%
qoidasi
to‘g‘ri, u kutish-
ni barqarorlikga
yo‘naltirilgan
bo‘lishi kerak
Fiskal siyosat 1.YaIMni
ko‘-
paytirish uchun
soliqlarni
ka-
maytirish, davlat
xarajatlarini ko‘-
paytirish kerak.
2.Inflatsiya sur-
’atini pasaytirish
uchun soliqlarni
va davlat sarf-
larini
ko‘pay-
tirish kerak.
1.Uzoq muddatli
davrda
real
YaIM ga ta’sir
ko‘rsata olmay-
di.
2.Qisqa muddat-
li davrda ma’-
lum bir samara
berishi mumkin.
Fiskal
siyosat-
ning samarasiz-
ligi odamlarning
sezgirligida
ifodalanadi.
Nima sababdan iqtisodchilarning fikri, bergan tavsiyalari farq qiladi?
10.2-chizma(toifali jadval)
269
Boshqalarga qanday omillarni kiritish mumkin?
Shuning uchun ham «Кomil, hozirjavob iqtisodchi – bu Pre-
zidentga yoki Oliy majlisga «Iqtisodiyotda barqaror o‘sishga, aholi real
daromadlarining o‘sishiga erishish uchun mana bunday siyosat yuritish
mumkin. Agar birinchi siyosatni yurgizsak, a), b), v) lar yuz berishi;
Ikkinchi siyosatni yurgizsak, g), d), e) yuz berishi mumkin. Nimaga
erishmoqchi bo‘lishga qarab, tanlashimiz zarur, deya oladigan
iqtisodchidir» - degan fikrga qo‘shilasizmi?
O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiy rivojlanishining maqsadli
ko‘rsatkichlari (avvalgi yilga nisbatan, foizda)
10.1-jadval
2010 y. 2011 y. 2012 y.
Yalpi ichki mahsulot
8,3
8,3
8,2
Sanoat mahsuloti
8,3
6,3
7,7
Qishloq xo‘jaligi
6,0
6,6
7,0
Asosiy kapitalga investitsiyalar
22,1
7,9
11,6
Eksport hajmi
8,5
15,4
11,6
Inflatsiya darajasi
7-9
7,1
7,0
Mahalliylashtirilgan mahsulot hajmi
40,0
O‘rtacha ish haqi o‘sishi
32,0
26,5
Xizmatlarning yalpi ichki mahsulotdagi
ulushi
49,0
50,5
52,0
Кichik biznesning YaIMdagi ulushi
52,5
52,5
54,6
1. Muammoga vaqt jihatidan yondashuvdagi farq.
2. Iqtisodiyotning nihoyatda murakkab tizimliligi sababli
ularning taxminlaridagi farq.
3. Ular turli iqtisodiy nazariyalarga tayanishadi.
4. Qo‘yilgan maqsadga nisbatan turlicha qarash, har bir kishi
uchun qadr-qimmat tushunchasi farq qiladi.
5.
Boshqalar.
Iqtisodchilarning fikrlari farq qilib, bir muammoni yechish
uchun bergan tavsiyalarni turlicha bo‘lishiga ta’sir ko‘rsatuvchi
omillar:
270
Iqtisodiyot vazirligi tomonidan maqsadli ko‘rsatkichlar qanday
aniqlanadi deb o‘ylaysiz? Ularni amalga oshirish uchun nimalar
qilinadi? Fikringizni bayon qiling. Mamlakatimizda barqaror iqtisodiy
o‘sishni ta’minlashda davlatning rolini ko‘rsating.
O‘zbekiston Respublikasini 2013 yilda rivojlantirishning makroiq-
tisodiy ko‘rsatkichlari prognozi va haqiqatda baiarilishi
(oldingi yilga nisbatan foizda)
10.2-jadval
2012 y.
2013 y.
prognoz
2013 y.
haqiqatda
Yalpi ichki mahsulot (YaIM)
108,2
108,0
108,0
Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish
107,7
108,4
108,8
Qishloq xo‘jalik mahsulotlari ishlab
chiqarish hajmi
107,0
106,0
106,8
Kapital quyilmalar hajmi
111,6
109,3
111,3
Chakana savdo aylanmasi
113,9
113,8
114,8
Xizmat ko‘rsatish hajmi
114,2
116,0
113,5
Iste’mol narxlari indeksi
107.0
104-109
106,8
Davlat budjeti kamomadi (YaIMga
nis-batan foiada)
+ 0,4
-1,0
+0,3
Markaziy bankning qayta moliyalash-
tirish stavkasi
12
12
12
Iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish va jamiyatni modernizatsiya
qilishning strategik yo‘nalishlari mamlakatimiz iqtisodiyotini rivojlanti-
rishning asosiy prognoz ko‘rsatkichlarini belgilashga asos bo‘lib xizmat
qiladi.
Ularni aniqlashning nima zaruriyati bor? Ko‘zlangan maqsadga eri-
shish uchun davlat qanday chora-tadbirlar qo‘llaydi? Bu bozor iqtisodiyo-
ti sharoitida davlatning iqtisodiyotga aralashuvini kuchayishini ko‘rsat-
maydimi? Fikringizni esse orqali bayon qiling.
Do'stlaringiz bilan baham: |
