Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Masala va mashqlar 
 
  1. O’zbekistonda 2012-yili aholining umumiy daromadlari 77293,4 
mlrd.  so‘mni  tashkil  etdi.  Undan  38498.  mlrd.  so‘mi  tadbirkorlik  va 
boshqa  daromadlar,  1414,4  mlrd.  so‘mi  ijtimoiy  transfertlarni  tashkil 
etadi. Aholi daromadlarida ish haqi, tadbirkorlik va boshqa daromadlar, 
transfert  to‘lovlari  ulushini,  aholi  29,9  mln.  kishi  desak,  aholi  jon 
boshiga o‘rtacha daromadni hisoblang.  
Daromadning  funksional  va  shaxsiy  taqsimlanishi  nima?  Adolatli 
taqsimot  deganda  qanday  taqsimot  tushuniladi?  Shu  ko‘rsatkichlar 
asosida ularni keyingi yil ma’lumotlari bilan solishtiring. 
 2.  Aholi  pul  daromadlari  o‘tgan  (bazis)  yili  5196,7  mlrd.  so‘m 
deylik.  Joriy  yilda  6488,6  mlrd.  so‘mga  yetdi.  Iste’mol  narxlarining 
o‘sish sur’ati bazis  yilga nisbatan 10,3%ni tashkil etsa, agar aholi 25,4 

---

 
285 
mln.  kishidan  25,5  mln.  kishiga  ko‘paydi  desak,  aholi  jon  boshiga  pul 
daromadlari va real daromadlar qanday o‘zgarganini hisoblang. 
Aholining  nominal  va  real  daromadlari  qanday  daromad.  Ularni 
o‘zgarishiga qanday omillar ta’sir qiladi. Izohlang. 
3. Aholining pul xarajatlari va jamg‘armasi o‘tgan yili 6211,0 mlrd. 
so‘mni tashkil etgan edi, shundan 5107,4 mlrd. so‘mi tovar va xizmatlar 
sotib olish uchun sarflangan. Agar joriy yili, bu ko‘rsatkichlar muvofiq 
ravishda  5248,1  va  4387,6  mlrd.  so‘m  bo‘lib,  aholi  soni  25,4  mln. 
kishidan  25,5  mln.ga  yetdi  desak,  aholi  jon  boshiga  iste’mol  va 
jamg‘arma qanday o‘zgarganini hisoblang. Iste’mol darajasi va tarkibiga 
qanday omillar kiradi, ko‘rsating. 
4. To‘rt kishidan iborat Odiljonlar oilasining oylik pul daromadi 825 
ming  so‘mni  tashkil  etdi.  Qo‘shnilari  Olimjonlarning  oilaviy  daromadi 
esa 1025 ming so‘m. Undan tashqari natura shakldagi daromadlari pulga 
chaqilsa 250 ming so‘mga teng bo‘ladi. Oila 5 kishidan iborat. Har ikki 
oilada ham ikki kishi ishlaydi. Oila jon boshiga va ishlovchilarning har 
biriga  to‘g‘ri  keladigan  umumiy  va  pul  daromadlarni  hisoblang.  Aholi 
daromadlari tabaqalanishiga qanday omillar ta’sir qiladi. Кo‘rsating.  
5. Bozor iqtisodiyotida taqsimot quyidagicha amalga oshiriladi: 
  1) mehnat va uning natijalariga qarab; 
  2) mulk va kapitalga qarab; 
  3) ehtiyojlarga qarab; 
  4) ishbilarmonlik qobiliyatiga qarab; 
  5) nufuziga qarab; 
  6) talab va taklif qonuniga asosan taqsimlanadi. 
 Mazkur  taqsimotga  mos  ravishda  tashkil  topishi  hamda  kelib 
tushish  shakli  jihatidan  farqlanuvchi,  shaxsiy  daromad  turlarini  sanab 
bera olasizmi?  
6.  Quyidagi  ko‘rsatkichlarga  e’tibor  qiling.  Ular  asosida  qanday 
indeks hisoblanadi: 
1) sog‘liqni saqlash ahvoli; 
2) ta’lim darajasi; 
3) o‘rtacha yashash yoshi; 
4) aholining bandligi; 
5) siyosiy hayotga yo‘l berilishi.  
Bu  indeks  nimani  ko‘rsatadi,  u  eng  yuqori  bo‘lgan  mamlakatlarni 
ko‘rsata olasizmi?