Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Ijobiy  tashqi  effekt  tovar(xizmat)  narxida  aks  etmagan
 
nafni 
ifodalaydi.  Ijobiy  tashqi  effektdan  qo‘shimcha  ko‘riladigan  naf 
tovarlarning  narxida  aks  etmagani  uchun  bunday  mahsulotlarni 
ishlab chiqarish ham, iste’mol ham yetarli bo‘lmaydi. 
 Tashqi effekt salbiy bo‘lsa, u yoki bu turdagi mahsulotlarni ishlab 
chiqarish  yoki  iste’mol  qilish  tufayli  kelib  chiqadigan  zarar  «uchinchi 
shaxs»,  ya’ni  aynan  shu  mahsulotni  ishlab  chiqarish  yoki  iste’moliga 
aloqasi yo‘q kishilar zimmasiga yuklanadi.  

---

 
272 
 Salbiy  tashqi  effektda  qo‘shimcha  xarajatlar  narxda  aks  etmagani 
uchun  bunday  tovarlar  ko‘plab  ishlab  chiqariladi  va  iste’mol  qilinadi. 
Shuning uchun ular davlat tomonidan tartibga solinishi zarur. 
 7. Guruhga taalluqli bo‘lmagani beshinchisi, «Askar M. Yo‘ldoshev 
chegarani  qo‘riqlamoqda».  Uning  xizmati  sof  ijtimoiy  ne’mat.  Ular 
hamma  iqtisodiy  subyektlarning  birgalikda  iste’mol  qilishi  bilan 
xarakterlanadi.  Sof  ijtimoiy  tovar  va  xizmatlarni  iste’moldan  istisno 
qilib  bo‘lmaydi.  Shuning  uchun  ular  har  bir  kishi  uchun  alohida  pulda 
baholanmaydi.  Qolganlari  aralash  ijtimoiy  ne’matlardan  foydalani-
shayapti.  Bunday  ne’matlar  raqobatliligi  past,  lekin  yuqori  darajada 
istisno qilish mumkin, ularga narx belgilash oson. Bunday xizmatlardan 
foydalanish uchun alohida subyektlarga to‘lov joriy qilish mumkin. Shu 
sababli  bunday  ne’matlar  uchun  xarajatlarni  davlat  budjetidan  moliya-
lashtirish bilan birga bozor usullaridan foydalaniladi.