Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Dasturni sozlash. Bu bosqichda kompyuter yordamida dasturning xatolari topiladi va to‘g‘rilanadi. Agar bu xato dasturni tuzishda yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa, u, albatta, oson topiladi va o‘z vaqtida to‘g‘rilanadi. Ammo dasturni ishlash holatiga keltirish uzoq vaqtni va mashaqqatli jarayonni talab qilishi mumkin. Ma’lum bir tajriba va malakaga ega tadqiqotchigina murakkab dasturni sozlashda

17
muvaffaqiyatga erishishi mumkin, chinki «Har qanday dasturda hech bo‘lmaganda bitta xato bor» degan ibora mavjud. Demak, dasturda xatoliklarning borligi bu tabiiy hol. Shuning uchun dasturni sozlashdan oldin hisoblash masalasini algoritm- lashtirish va dasturlashga ham jiddiy e’tiborni qaratish lozim ekan. Dasturni samarali sozlash dasturni ishlab chiqishning umumiy uslubiyatidan bog‘liq. Sozlangan dasturni test bilan teksirish kerak bo‘ladi, bunda yechimi mavjud test masalalar shu dasturda xususiy hol sifatida yechiladi.

Dastur bo‘yicha hisob. Bu bosqichda masalani kompyuterda yechish avtomatik tarzda tuzilgan dastur yordamida amalga oshiriladi. Bu jarayonda kiruvchi ma’lumotlar kompyuter yordamida kerakli natijalarga aylantiriladi va u hisoblash jarayoni deb ataladi. Bunda hisoblashlar har xil ma’lumotlarda qayta-qayta bajarilishi mumkin, bu esa yakuniy natijani to‘la ifodalashga xizmat qiladi. Bu olingan natijalarning to‘g‘riligi dasturning to‘g‘ri tuzilganligini va hisoblash usulining to‘g‘ri tanlanganligini ko‘rsatadi. Bu yerda mashina vaqtidan samarali foydalanishni tashkil etish muhim ahamiyatga ega.
Natijalarni qayta ishlash va ularning talqini (interpretatsiyasi). Kompyuter hisobi natijalari bu katta hajmdagi sonlar massivi. Albatta, bu chop etilgan minglab sonlarni tahlil qilish insonning imkoniyati chegarasida bo‘lmasligi mumkin. Shuning uchun bu natijalarni qanday ko‘rinishda (masalan jadval, grafik va boshqa) chop etishni kompyuterga yuklash tadqiqotchiga natijalarni tezkor tahlil qilish imkonini beradi. Olingan hisob natijalarini to‘g‘ri talqin qilish tadqiqotchidan yechilayotgan masala mazmuni, foydalanilayotgan matematik model va qo‘llanilayotgan hisoblash usuli haqida chuqur bilimni talab qiladi. Hisoblash natijalarini qayta ishlash va talqin qilish hisoblash usulini o‘rganishda va unga doir aniq amaliy masalalarni ychishda namoyon bo‘ladi.