Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat konchilik



 dt
 (x, y).

(6.3) tenglamadan quyidagini hosil qilamiz:


dx (x, y)
 . (6.4)

dy x

(6.4) tenglama fazalar trayektoriyasining tenglamasi deyiladi. Fazalar trayektoriyasini qurish vaqtida quyidagi qoidalarga amal qilish kerak:

1. 
   Yuqori yarim tekislikda fazalar trayektoriyasi chapdan o‘ngga yo‘naltirilgan bo‘ladi.
   
2. 
   Pastki yarim tekislikda o‘ngdan chapga yo‘nalgan bo‘ladi. Chunki y  0 .
   
3. 
   Fazalar trayektoriyasi abssissa o‘qini to‘g‘ri burchak ostida kesib o‘tadi,
   

chunki ^{y  0} .

4. 
   Bitta tizimning fazalar trayektoriyasi turli boshlang‘ich qiymatlarda bir-birini kesib o‘tmaydi.
   

6.10-rasm. Faza tekisligi.

Fazaviy portret hamda vaqt funksiyasida koordinatalar o‘zgarishini aks ettiruvchi nuqtalarga misollar 6.11-rasmda keltirilgan.

Ushbu usulning afzalligi turli boshlang‘ich shartlardagi o‘tkinchi jarayonning shaklini yagona fazalar portretida ifodalash mumkin. Kamchiligi esa 3 va undan ortiq tartibli tizimni tadqiq qilish murakkabdir.
Bu usul yordamida quyidagi masalalarni yechish mumkin:

1. 
   Tizimning mumkin bo‘lgan ishlash rejimlarini aniqlash;
   
2. 
   Tizimning turg‘unligi haqida va uning chegaraviy qiymatlari to‘g‘risida xulosa chiqarish;
   
3. 
   Avtotebranish va uning parametrlarini aniqlash;
   
4. 
   Boshlang‘ich shartlar sohalarini aniqlash;
   

5. 
   Tizimning sifat ko‘rsatkichlarini aniqlash, ya’ni tebranishlar soni, maksimal og‘ish va h.k.
   

t

6.11-rasm. Faza tekisligi.

Shunday qilib, fazaviy fazo dinamik jarayonlarning geometrik shaklini tasvirlaydi. Bu geometrik tasvirlashda faqat koordinatalar qatnashadi, vaqt esa qatnashmaydi.