Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat

Afina tizimi. Afinada quldorlik tizimi o’zgacha bir qiyofada faoliyat ko’rsatgan. Yangi eradan avvalgi V-IV asrlarda sinfiy tafovutlar kuchli bo’lgan, hunarmandchilik,

savdo va fan Afinani Gresiyaning markaziga aylantirdi. Har bir quldor jamiyat ishlarida faol qatnashish imkoniyatlariga ega bo’lgan. Ta’lim va tarbiya tizimida Afina fuqarolarining qatnashish huquqi bo’lgan. Afina tizimi Sparta tizimidan farqli o’laroq harbiy-jismoniy ta’lim bilan birgalikda ko’p tarmoqli targ’ibot ishlarini olib borgan. Afinaliklarning fikricha, inson har tomonlama uyg’un kamol topshi lozim edi. Bunda aqliy, ma’naviy (ahloq), estetik va jismoniy tarbiya asosiy vosita bo’lishi talab etilgan. Bunday talab va ehtiyoj bor-bora takomillashtirilib borilgan.

Ta’kidlash joizki, ijtimoiy-mehnat va madaniyat jarayonlari deyarli barcha qit’alarda u yoki bu darajada shakllanib, keyinchalik tobora rivoj topgan. Ilk davrlarda mulkchilik va ijtimoiy tengsizlik bo’lmaganligi ko’p manbalarda izohlanadi. Urug’chilik jamoasi ona urug’i (matriarxat) va va ota urug’i (patriarxat)ga bo’lingan. Ularning har biri o’ziga xos ijtimoiy taraqqiyot va jismoniy tarbiya xususiyatlariga ega bo’lganligi tabiiydir.