Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat

Olimpiya sportining rivojlanishi. G’arb mamlakatlarining ko’pchiligi Olimpiya sport turlarini rivojlantirishga katta e’tibor bermoqda edi. Urushdan keyingi yillarda G’arb davlatlarida Olimpiya sport turlarini rivojlantirishda bir qator asosiy yo’nalishlar vujudga keldi.

Birinchidan, Olimpiya sportini rivojlantirishda davlatlarning roli o’sib bordi. Ikkinchidan, Olimpiya sportiga ta’sir etuvchi monopoliyalar, korporasiyalar, firmalarning moliyaviy ta’minoti davlat bilan birgalikda amalga oshirildi. Uchinchidan, katta sportda ilmiy-texnik taraqqiyot natijalari keng qo’llanila boshladi. To’rtinchidan, sportchilarni tayyorlash maqsadida maxsus markazlar, bir necha davlatlar birlashib mashg’ulotlar o’tkazish joylari amalda qo’llanildi. Bunday holatlar, ayniqsa, AQShda ko’proq uchramoqda. AQShda Olimpiya sportiga rahbarlik bir qator tashkilotlar tomonidan olib boriladi.

Bunda Oliy o’quv yurtlariaro Milliy assosiasiya (NKAA), Havakorlik atletika jamiyati (AAYu), Milliy Olimpiya qo’mitasi (MOQ) faol ishtirok etadi. Uzoq vaqtlar bu uch tashkilot o’rtasida mustahkam aloqa bo’lmagan, chunki o’zaro kelishmovchiliklar kuchli bo’lgan edi. Bunda moliyaviy ta’minot, milliy jamoani tarkib toptirish, Olimpiya o’yinlarida ishtirok etish, boshqa xalqaro musobaqalarda qatnashish kabi masalalarda o’zaro kelisha olmaganlar. Bunday holatlarni tugatishga AQShda «Havaskorlik sporti haqida»gi qonunning qabul qilinishi (1978) sabab bo’lgan. Shu qonun asosida AQSh MOQ mamlakatdagi barcha havaskorlik sport uyushmalarini o’ziga birlashtirib olgan. Shu sababdan barcha masalalarni MOQ hal etadi. AQShda Olimpiya va Panamerika o’yinlarida jamoalarning qatnashish-qatnashmasligini MOQ hal etadi. AQSh MOQsi Olimpiya va Panamerika o’yinlariga jamoalarni tayyorlash, qatnashish va barcha faoliyatlarga rahbarlikni amalga oshiradi. Bunda moddiy-texnik bazani mustahkamlash, sportchilarning mashg’ulotlarini tashkil etish, ilmiy-uslubiy tavsiyalarni tarqatish va boshqalar muhim o’rin tutadi.

AQShda Olimpiya sportining deyarli barcha turlari mavjud. Ular orasida suzish, velosport, o’q otish, boks, yengil atletika kabi turlar kengroq tarqalgan. Ma’qul bo’lgan sport turlaridan ot va yelkan sporti, golf, qilichbozlik kabilar hisoblanadi. Bu turlar bilan ko’pincha xususiy sport klublari shug’ullanadi. Ularga badavlat kishilar a’zo bo’ladilar. Shular qatorida baliq ovi, sayohat (turizm), amerikacha futbol, Sokker (Evrona futboli) beysbol va regbi ko’p qo’llaniladi. Amerika terma jamoalarini tayyorlash o’quv mashg’ulot markazlari Kolorado Springs va Skvo-Vellida o’tkaziladi. Kolorado-Springs sport majmuida bir yo’la 800 sportchi shug’ullanishi mumkin. Olimpiya sportining

yuqori natijalarga ko’maklashuvchi masalalarini Agoya, Arizona, Janubiy Kaliforniya Universitetlarining laboratoriyalarida o’rganiladi.