Республикаси олий ва

Билимни назорат қилиш учун саволлар:

1. 
   Ерлардан фойдаланиш ҳамда уларни муҳофоза қилиш устидан назоратни амалга осҳирувчи органлар қайсилар киради?
   
2. 
   Кимлар ижаравий муносабатларнинг суб`экти боʻла олади?
   
3. 
   “Ер кодекси”нинг асосий моҳияти тушунтиринг?
   
4. 
   Қишлоқ хоʻжалигида алоҳида қимматга эга боʻлган суг`ориладиган ерларга қандай ерлар киради?
   
5. 
   О`згаларнинг еридан вақтинчалик фойдаланиш ҳуқуқи деганда нимани тушунасиз?
   
6. 
   Ҳудудий ҳолати ва бошқа тавсифлари ер кадастрида ёритилган, чегаралари аниқ қилиб белгиланган ҳудуднинг бир қисмига нима дейилади?
   
7. 
   Ер ресурслари давлат назоратининг мақсади нима?
   
8. 
   Қонун хужжатларига нималар киради?
   
9. 
   Қонун ости хужжатларига нималар киради?
   

7. БОБ. ЕР РЕСУРСЛАРИНИ БОШҚАРИШДА АХБОРОТ ТАъМИНОТИ

1. Ер ресурсларини бошқаришда ахборот таъминоти тушунчаси ва мазмуни

Республикада ер ресурсларини бошқариш мақсадида ер кадастри ва ер мониторингини юритиш ҳамда ерда оʻтаказилган кузатув тадқиқот натижаларини йиг`иш, тоʻплаш ва тахлил қилиш орқали ер фондлари ҳолати тоʻг`рисида тезкор ма`лумотларни олишга моʻлжалланган тизимдир.

Ҳозирги вақтда давлат ер кадастрининг автоматлаштирилган тизимини яратиш ва юритиш, ер ресурслари мониторингини юритишнинг автоматлаштирилган тизимини яратишда ернинг масофадан зондлаш ҳужжатлари асосий омил бо`либ хизмат қилади. Жаҳон амалиётида ер кадастрининг автоматлаштирилган тизими ва қишлоқ хо`жалиги ерлари мониторинги тизимини ташкил этиш о`та муҳим ё`налишлардан биридир.
Республикада ер ресурсларини бошқаришда ахборот та`миноти қуйидаги тизимларни оʻз ичига олади:

1. 
   қуйи даража – Ер ресурслари ва давлат кадастри боʻлимлари туман мажмуалари;
   
2. 
   оʻрта даража - Ер ресурслари ва давлат кадастри бошқармаси вилоят мажмуалари;
   

в) Республика даражаси - О`збекистон Республикаси “Давергеодезкадастр” қоʻмитаси.
Ер ресурслари тоʻг`рисидаги ахборотлари ер фонди тоифаларга мувофиқ боʻлган қуйидаги кичик тизимларга боʻлинади:

• 
  қишлоқ хоʻжалиги мақсадидаги ерлари;
  
• 
  аҳоли пунктлари ерлари:
  
• 
  саноат, транспорт, алоқа, мудофаа ва бошқа мақсадлардаги ерлар;
  
• 
  табиатни муҳофаза қилиш, сог`ломлаштириш, реаксион мақсадлардаги ерлар:
  
• 
  тарихий-маданий мақсадлардаги ерлар;
  
• 
  оʻрмон фонди ерлари;
  
• 
  сув фонди ерлари;
  
• 
  захира ерлар.
  

Рақамланган ер кадастр харитасида геоахборот технологияси (ГАТ) асосий о`ринни эгаллайди. Бу харитани яратиш услуби қо`лланиб келинаётган ан`анавий усулга нисбатан тубдан фарқ қилади. Бу услубда тузилган хариталарнинг афзаллиги шундаки, улар деярли хатосиз бо`либ, янги қо`шимча ахборотларни ко`рсатиб беришдан иборат:

• 
  қо`лланилаётган ан`анавий усулга нисбатан тезкорлиги;
  
• 
  солиштириш имкониятининг мавжудлиги;
  
• 
  иқтисодий жиҳатдан афзаллиги, вақтда тежамкорлилиги.
  

У асосан, база ма`лумотларни йиг`ишдан бошланади. Йиг`илган биринчи ма`лумотлар дешифровка қилиниб, рақамланади (ҳар бир қатлам алоҳида, жумладан сув, ё`л, канал, ко`п йиллик дарахтзорлар, аҳоли яшаш пунктлари, электр тармоқлари ва бошқа ко`рсаткичларни белгилаш мумкин).
Бу рақамланган хариталардан ко`пчилик ташкилотлар фойдаланиб, о`зининг тематик харитасини яратиш имконияти туг`илади:

• 
  ерларни ро`йхатдан о`тказишда;
  
• 
  тупроқ харитасини тузишда;
  
• 
  хо`жалик еридан фойдаланувчилар ва кадастр харитасини тузиш ;
  
• 
  янги тузилган фермер хо`жалик ма`лумотларини ҳудудларга жойлаштиришда;
  
• 
  канал, сув омборлари, электр ускуналари, газ қувурларини о`тказиш ишларини режалаштиришда;
  
• 
  умумдавлат миқёсидаги лойиҳаларни асослашда фойдаланиш мумкин.
  

Ердан фойдаланишнинг ер ма`лумотлар базасини дастурий мажмуасини яратишнинг вазифаларига қуйидагилар киради:

• 
  Миcрософт Аccесс – муҳитида ма`лумотлар базасининг таркиби ҳисобланган жадваллар, шакллар, со`ровлар, ҳисоботлар (реестрлар) таркибини ишлаб чиқиш;
  
• 
  ердан фойдаланувчилар обектлари ва ер участкаларининг ма`лумотлар базасини ишлаб чиқиш;
  
• 
  ё`қлама қилиш бо`йича ишларни шакллантириш ва туман ер ресурслари ҳамда давлат кадастри хизматига беришда компютерли ҳисоботлар шаклларини ишлаб чиқиш;
  
• 
  дастурий мажмуадан фойдаланувчига қо`лланмани ишлаб чиқиш.
  

Ма`лумотлар банкининг таркиби. «ЕРАВТОБАНК” – бу ердан фойдаланиш обектларида ё`қлама қилиш ишларини юритиш ҳамда уларни ер ресурслари ва давлат кадастри хизматларига беришда натижаларини ро`йхатга олиш, сақлаш, о`згаришларини киритиш ҳамда таҳлил қилишга мо`лжалланган, Миcрософт Аccесс – 2007 ма`лумотлари каталог базаси сифатида яратилган дастурий маҳсулотдир.
Об`эктлар то`г`рисида фойдаланувчи учун зарур бо`ладиган ма`лумотларнинг бутун бир жамланмаси асосан бир неча жадвалдан иборат бо`либ, улар о`рганилаётган ҳудуддаги обектлар то`г`рисидаги ма`лумотлар банкини яратиш имконини беради. Бу тизим зарурий жадваллар, шакллар, ҳисобот бланкалари, классифик қаторлар билан то`лдирилиб, ко`пгина макросларни о`з ичига олади.

2.