Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Ҳосилавий воситалар CFD операциялари. Олтин бозоридаги инвесторлар ўртасида энг оммабоп восита валюталарнинг фарқига асосланган (CFD) битимлар ҳисобланади. Шу вақтгача биз табиий металл бозорларини ташкил этишни ва фаолият юритишни кўриб чиққан эдик. Бироқ вирутал воситалар билан садо қилиш билан боғлиқ бошқа қисм ҳам катта қизиқиш уйғотади. Жаҳон молия бозорлари тенденциясини ўзгартириб юборган амалиётлар ичида савдони тезкор воситалар орқали амалга ошириш алоҳида аҳамиятга эга. 1970-йилларда бошланган фоизли ставкаларнинг ва валюта
курсларининг ўзгариши даври ортиб бораётган хатарларни бошқариш учун фойдаланиши мумкин бўлган янги молиявий воситаларга бўлган эҳтиёжни юзага келтирди. Ҳосилавий молия воситалари индустриясининг ривожланиши кўп жиҳатдан уларнинг бозордаги ўзгарувчан йўналишларга тез ва самарали акс таъсир кўрсатиш қобилиятлари билан боғлиқ.
Фьючерс. Жаҳон амалиётида олтин фьючерс битимлари бир неча биржаларда савдо қилинади, бунда олтин билан савдо қилиш учун тузиладиган битимларнинг энг кўп ҳажми Нью-Йорк Товар биржаси (COMEX)да тузилади. У ерда олтин билан операциялар 1974 йилдан бошлаб амалга оширила бошлади. Фьючерслар билан операцияларнинг асосий мақсади хеджирлаш ва спекуляциялардир. Мазкур битимларнинг жозибадорлиги шундаки, уни тузиш учун катта пул ёки кўп миқдордаги товар бўлиши шарт эмас. Нисбатан унча катта бўлмаган капиталга киритиладиган маблағлар катта фойда келтириши мумкин.
Шошилинч битимнинг бошқа оммабоп шакли 1976 йилда биринчи марта киритилган олтинга опцион ҳисобланади, бундай шакл Америкада у билан ўтказилган операциялардан сўнг 1982 йилда кенг тарқалиб кетди.
Хеждирлашнинг бошқа воситаларига нисбатан опцион шуниси билан жозибадорки, у конъюктуранинг ноқулай ўзгаришидан муҳофаза қилиш мақсадида ижро этиш нархини қайд қилишдан ташқари у қулай конъюктурадан фойдаланиш имконини беради. Опцион харидорининг йўқотишлари максимал миқдори тўпланган мукофот билан чегараланган, ютуқ эса имкониятли тарзда чегараланмаган. Мос равишда, опцион сотувчиси учун аксинча вазият пайдо булади. Опционлар биржадан ташқари бозорда ҳам муомалада бўлиши мумкин. Бундай опционлар дилерлик опционлари дейилади. Улар фарқ қилувчи жиҳатлари шундаки, у биржа томонидан эмас, балки аниқ юридик шахс томонидан эмитация қилиниб, у опционнинг ижро этилишини кафолатлайди. Бунда дилерлик опционларини икки гуруҳга ажратиш мумкин:

• 
  хусусий спекулятив талабни қондириш учун чакана бозорда сотиш учун мўлжалланган опционлар;
  

- олтин савдо опционлари.
Хусусий спекулятив талабни қондириш учун чакана бозорда сотиш учун мўлжалланган опционлар дастлаб юқори рискли эди. Чунки 1970-йилларнинг иккинчи ярмида АҚШда бозорнинг юқори дажада ўзгарувчи бўлганлиги туфайли жуда кўп фирибгарлик ҳолатлари қайд этилган. Дилерлик опционлари билан савдо қилишни ташкил этиш янги талабларнинг киритилиши ҳокимиятнинг бунга акс таъсири бўлди. Хусусан, кастодиал банкда олтинни депонентлаш, шунингдек дилер учун опционни ижро этгунча ёки унинг амал қилиш муддатини ўтиб кетгунча опцион мукофотини депонентлаш назарда тутилган эди.