Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Ҳуқуқларни амалга ошириш усули бўйича:

–номи кўрсатилган облигациялар;
–кўрсатувчига бериладиган облигациялар.
Облигациялар номи ёзилган ва кўрсатувчига бериладиган (эмитентнинг қарорига боғлиқ) бўлиши мумкин, АҚШда ҳамма ўрта муддатли ва узоқ муддатли облигациялар фақат номи кўрсатилган облигациялар бўлади.

Мавжудлик шакли бўйича:

–ҳужжатли;
–ҳужжатсиз.
Облигациялар эмитентнинг акцияларига конверсия қилиш ҳуқуқи билан чиқарилиши мумкин (конвертация қилинадиган облигациялар).
Конвертация қилинадиган облигациялар белгиланган вақтда таклиф қилинган курс бўйича оддий акцияларга айирбошлаш имконияти билан чиқарилади.
Бу ҳолатда инвестор ёки пулини қайтаришда номинал қиймат олиши, ёки олдиндан қайд қилинган нисбат бўйича акциялар олиши мумкин.
Халқаро амалиётда варрантли (ордерли) облигациялар конвертация қилинадиган облигацияларга ўхшаб кетади. Асосий фарқ шундаки, варрант облигациядан ажралиши мумкин ва бу ҳолатда иккита қимматли қоғоз ҳосил бўлади: одий облигация ва варрантнинг ўзи.
Облигациялар облигация эгасининг муддатидан олдин пулини қайтариш ҳуқуқи билан чиқарилиши мумкин (пулини қайтаришга оферта). Бу ҳуқуқ, қоидага кўра, бир йилда бир марта вужудга келади ва маълум бир вақт давомида амал қилади (буларнинг барчаси эмиссия ҳужжатларида кўрсатиб қўйилади). Шундай қилиб, муддати 5 йил ва оферта 1 йил бўлган облигация, ўрта муддатли қимматли қоғоз саналган ҳолда, моҳиятан, қисқа муддатли қимматли қоғозга айланади.
Шариат облигациялари (Islamic bonds) – «сукук» (sukuk – ислом ўрта муддатли облигациялари). Ғарб кредит муассасаларидан фарқли равишда, ислом кредит ташкилотлари даромадни Қуръонда тақиқланган фоиз кўринишида эмас, балки қарздор компаниянинг фойдасидан олади. Капитал эгасига мукофот фоиз олиш билан боғлиқ ҳолатда рўй берадиган каби, корхона даромадлилигидан қатъи назар кафолатланган, олдиндан белгиланган суммани тўлаш шаклига эга бўмаслиги лозим. Ислом ахлоқий меъёрларига мувофиқ, фақат ўз меҳнати ва тадбиркорлик ҳаракатлари натижасида, шунингдек, мерос ва ҳадя қилиб олинган бойлик ҳалол ҳисобланади. Бундан
ташқари, фойда ҳар қандай ишбилармон корхонага хос бўлган риск учун мукофот ҳисобланади.
Умуман олганда, барча бозорларда фоиз ставкаси қайд қилинган ва пулини қайтариш муддати ягона бўлган классик облигациялар устунлик қилади.
Облигация бозорлари ҳажми, худди қарздорлик структураси каби, турли мамлакатларда бир-биридан сезиларли фарқ қилади. Жорий ўнйилликда ушбу бозор ҳажмининг ярмидан ортиғини давлат облигациялари (давлат сектори облигациялари), қолган қисмини эса – хусусий сектор облигациялари ташкил қилади. Хусусий облигацияларни одатда корпоратив облигациялар деб аташ қабул қилинган.
Базель шаҳрида жойлашган, қарз қимматли қоғозлари бўйича маълумотлар тўпламини юритадиган Халқаро ҳисоб-китоблар банки (Bank for International Settlements – BIS) номолия компаниялари ва молия компанияларининг (бу, асосан, банклар) облигацияларини ажратиб кўрсатади. Корпоратив облигациялар эмитентлари структураси у ёки бу мамлакатнинг молия тизими моделига боғлиқ бўлади.
Масалан, Германияда номолия компаниялари Иккинчи жаҳон урушидан сўнг облигацияларни камдан-кам ва жуда кичик ҳажмда чиқарган. Облигацион қарздорлик структурасида банк облигациялари устунлик қиларди. (Тўғри, Германияда 2000-йилларнинг охирларидан бошлаб номолия компаниялари, гарчи ҳалигача банклардан сезиларли даражада ортда қолаётган бўлса-да, бозордаги ўз улушини кескин ошириб олди). Номолия компаниялари облигациялар бозорида фаол қарз олувчилар сифатида намоён бўладиган АҚШ, Канада ва Испанияда умуман бошқача вазият.