Respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot



Download 4,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/203
Sana05.01.2022
Hajmi4,35 Mb.
#317892
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   203
Bog'liq
Kiber

Сервер
Фойдаланувчи
Фойдаланувчи идентификатори

парол
ОК

Хатолик
 
30-rasm. Parolga asoslangan mashina-insonni autentifikasiyalash jarayoni 
Parolga asoslangan autentifikasiya quyidagi xususiyatlarga ega: 
-
 
parolga asoslangan autentifikasiyalash qulay (sarf xarajati kam, 
almashtirish oson); 
-
 
foydalanuvchi paroli odatda unga aloqador ma’lumot bo’ladi (masalan, 
uning yaxshi ko’rgan futbol komandasining nomi, telefon raqami va h.) (
123456, 
12345, qwerty
) va shuning uchun “hujumchilar” tomonidan aniqlab olinishi oson; 
-
 
murakkab parollarni xotirlab qolish qiyin (masalan, 
jfIej(43jEmmL+y
); 
-
 
parolga asoslangan autentifikasiyalash usuli amalda keng qo’llaniladi. 


81 
 
Smartkartalar
 yoki qurilma ko’rinishidagi tokenlar autentifikasiyalash uchun 
qo’llaniladi. Smartkarta kredit karta o’lchamidagi qurilma bo’lib, kichik hajmdagi 
xotira va hisoblash imkoniyatiga ega. Smartkarta odatda o’zida biror maxfiy kattalik, 
kalit yoki parolni saqlaydi va hattoki qandaydir hisoblashni ham amalga oshiradi. 
31-rasmda maxsus maqsadli smartkarta va uni o’quvchi qurilma (smartkarta 
o’quvchi qurilma) aks ettirilgan. 
 
31-rasm. Smartkarta va smartkarta o’quvchi (ACR39U [1]) qurilma 
Biror narsa asosida autentifikasiyalash usullarini turlicha amalga oshirish 
mumkin. Masalan, tokenga asoslangan autentifikasiyalashni ko’rib chiqaylik. Bunda 
parollar generatori qurilmasidan foydalanib, u tizimga kirishda qo’llaniladi. Faraz 
qilaylik, Alisa parol generatoridan foydalanib Bobdan autentifikasiyadan o’tmoqchi. 
Buning uchun Bob biror tasodifiy son 
𝑋𝑋
 ni (“savolni”) Alisaga yuboradi. Alisa qabul 
qilingan 
𝑋𝑋
 sonini va parol generatoridan foydalanish ShIR (Shaxsiy identifikasiya 
raqami)ini parol generatoriga kiritadi. Alisa parol generatori javobini Bobga uzatadi. 
Agar javob to’g’ri bo’lsa, Alisa autentifikasiyadan o’tadi, aks holda o’ta olmaydi. 
Mazkur “savol-javob” ssenariysining umumiy ko’rinishi 32-rasmda keltirilgan. 

Download 4,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish