Respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

2.4. Ma’lumot yaxlitligini ta’minlash usullari 
2.4.1. Simmetrik shifrlash algoritmlaridan ma’lumot yaxlitligini tekshirish 
Yuqorida har ikkala shifrlash algoritmidan (simmetrik va ochiq kalitli) faqat 
ma’lumotni konfidensiyalligini ta’minlashda foydalanish haqida aytib o’tildi. 
Quyida esa ulardan ma’lumotni yaxlitligini tekshirishda foydalanish masalasi bilan 
tanishib o’tiladi. 
2.1-paragrafda xesh –  funksiyadan foydalanib ma’lumotni yaxlitligini 
tekshirishning sodda  usuli keltirilgan. Biroq, ushbu usulda xavfsizlik muammosi 
jiddiy bo’lgani bois, undan amalda foydalanilmaydi. Ya’ni, 8-rasmda keltirilgan 
usulda hujumchi tomonidan faqat ma’lumot o’zgartirilgan holda yaxlitlikni 
tekshirish imkoniyati mavjud. Biroq, hujumchi ma’lumot xesh qiymatini 
almashtirish orqali foydalanuvchini osonlik bilan ma’lumot yaxlitligiga ishontirishi 
mumkin. Buning asosiy sababi, ma’lumot xesh qiymatini hosil qilishda 
hujumchining noma’lum biror axborotdan foydalanilmaganligidir. 
Ushbu muammoni bartaraf etuvchi – 
xabarlarni autentifikasiyalash kodi 
(message authentication code, MAC) 
tizimlari mavjud bo’lib, unga ko’ra biror 
maxfiy kalit asosida ma’lumotning xesh qiymati hisoblanadi (18-rasm). 
MAC
=?
MAC
MAC
Калит
Калит
Маълумот
Маълумот