KIRISH
Respublikamizda jaslar ushın, jaslardıń keleshegi hám mápi ushın
alıp barılıp atırǵan kúshli sociallıq siyasattń tiykarǵı orayında jaslar ma‟naviyatini kóteriw, olar arasından joqarı maman qánigelerdi jańalıq ashıw máselesi bólek o„rin alǵan.
Prezidentimiz I. Karimov o„zining “Joqarı ma‟naviyat - jeńilmes kúsh”
atlı shıǵarmasında sonday pikirlerdi keltiredi:
“Jáhán kólemindegi waqıyalar dúbeleydey kesheyotgan bir waqıtta
zamanagóy informacion-kommunikaciya texnologiyalarıdan, ásirese, Internettń
kútá úlken múmkinshiliklerinen keń paydalanıwǵa tayın bo„lish baspasóz, informaciya hám
media tarmaqları, atap aytqanda, televidenie hám radio salasında xizmet etiwge o„zini
bag„ishlagan, jetik qánige bo„lishga ahd etken jáne bul tarawda o„z keleshegin
ko„rmoqchi bo„lgan ǵalaba xabar quralları xızmetkerleriniń iskerlik kriteryaına
aylanıwı zárúr ekenligin bárshemiz jaqsı túsinemiz” [1].
Sol noqatyi názerge ko„ra búgingi kúnde xalqımızdıń bay intellektuallıq
miyrasları hám ulıwmadunyalıq qádiriyatları, zamanagóy mádeniyat, ekonomika, pán,
texnika hám texnologiyalar tiykarında jetik qánigeler tayarlaw sisteması islep
shıǵıldı hám áyne waqıtta jedel sur‟atlar menen turmısqa qollanıw etilip atır.
Temanıń aktuallıǵı. Paydalanıwshılarǵa keńlew múmkinshiliklerdi jaratadigan, dizaynga bay intellektuallıq usıldaǵı ámeliy programmalarlardı o„zbek tilinde yaratish búgingi kúnniń aktual máselelerinen biri bolıp tabıladı.
Jumıstıń tiykarǵı maqseti: ssenariylar jazıw tiykarda AutoPlay programmasınń
barlıq múmkinshiliklerin Birma -bir o„rganib shıǵıw.
Jumıstıń wazıypaları. Bul maqsetti ro„yobga shıǵarıw ushın AutoPlay programması
múmkinshiliklerinen paydalanıp, studentlerdiń arnawlı bir pánnen o„zlashtirish ko„rsatkichini anıqlawǵa tiyisli test programmasın jaratıw ishda tiykarǵı wazıypa etip alındı.
Ishdagi jańalıqlar.
1) paydalanıwshılar arasında ele ǵalabalıqlashib ulgirmegen AutoPlay dasturida ssenariy jazıw hám odan ámeliy paydalanıw múmkinshilikleri hár tárepleme o„rganildi;
2) AutoPlay programmasınń basqa ámeliy programmalar menen integratsiyalashgan
halda islewi hám sol tiykarda tolıqlaw test programmaların jaratıw bo„yicha
ma‟lumotlar to„plandi.
Jumıstıń ámeliy áhmiyeti. Keyingi jıllarda arnawlı bir pándı ózbetinshe o„zlashtirish ushın tayarlanǵan elektron sabaqlıq yamasa elektron qo„llanmalar quramında
ózbetinshe o„rganuvchilarning sol pánge tiyisli bilimlerin sınap ko„rishga tiyisli interaktiv
usılda isleytuǵın test programmaların jaratıw zárúriy mútajlikke aylandı. Málim bul baǵdarda
iskerlik ko„rsatuvchilar usı pitkeriw qaniygelik jumısından bólekan paydalanıwları
múmkin.
Usı pitkeriw qaniygelik jumısı kiriw, ekew bap hám juwmaq bólimlerinen tashkil
tapqan bo„lib, birinshi bapta AutoPlay programması haqqındaǵı ulıwma ma‟lumotlar
keltirilgen.
Ekinshi bapta bolsa AutoPlay programmasıda ssenariy jazıw járdeminde studentler
bilimin sınap kóriwde paydalanılatuǵın test programmasın islep shıǵıwǵa tiyisli oy-pikirler
aytılǵan bo„lib, jumıs juwmaq bólegi menen juwmaqlanǵan.
I BOB. AUTOPLAY DASTURI HAQIDA UMUMIY MA‟LUMOT 1. 1.
AutoPlay programması aynasınıń dúzilisi
Keyingi jıllarda multimedia hújjetlerin jaratılıwma tiyisli oǵırı ko„plab
programmalıq ta‟minotlar islep shıǵılǵan. Olardan biri AutoPlay programması bolıp tabıladı.
Qálegen fayl yamasa fayllar to„plamini bir ortalıqqa birlestiriw, qolaversa,
CD yamasa DVD disklar ushın Autorun-menyusı payda etiwde Autoplay Media
Studio eń kúshli vizual paket esaplanadı.
Multimedia texnologiyalarıǵa tiykarlanǵan ámeliy programmalardı jaratıw ushın
Autoplay Media Studio programmasıdan paydalanıw paydalanıwshılar ushın júdá ańsat
hám qolay interfeysdi usınıs etedi.
Autoplay Media Studio menen islewde derlik programmalastırıw jumısları talap etińmaydi. Paydalanıwshı tek hár qıylı dizaynli programmalıq ortalıqdı tańlaw ushın bir neshe
tayın sırtqı kórinislerdegi proekt shablonlarınan paydalanıwı múmkin [5].
Bunda ámeliy programma ortalıǵını dizaynga bay jaǵdayǵa shólkemlestiriw ushın
Autoplay programmalıq quralı quramında tayın obyektler ámeldegi bo„lib, olar quramına
buyrıq tuymesi, dawıs ku'sheytgishi, fayllardı printerden baspaǵa shıǵarıwdı
ta‟minlovchi, Web-saytllarni ochuvchi hám olarǵa shaqırıqdı ámelge arttırıp
beretuǵın qatar funksional obyektlerdi kirgiziw múmkin.
Ámeliy programma ushın grafik qabıqlardı jaratıw, onı avtmatik jumısqa túsiriw
ushın Autoplay Media Studio barlıq kerekli fayllardı o„zi jaratadı. Paydalanuvchilar gerdenine bolsa tek qattı disk hám kompakt diklarni jazıw ushın tayın
proektlarni qáliplestiriw wazıypası qaladı.
2008-jıldıń 12-martında Indigo Rose Corparition kompaniyası Autoplay
Media Studio 7. 1. 1007. 0 versiyasın iste‟molga shıǵardı.
Programma paydalanıwshılarǵa obyektlerdi o„zaro bog„lashni ámelge asırıwǵa
járdem beretuǵın júzlegen qurallardı usınıs eta aladı.
Autoplay Media Studio programması ortalıǵında Visual Basic, Visual C++, Java,
Macromedia Flash sıyaqlı qatar sistemalarda jaratılǵan hújjetlerdi da biymálel qayta
islew múmkin [11].
Programma járdeminde animatsiyalanıwshı menyunı, kataloglar terekin, ma‟lumotlar bazasın hám soǵan o„xshash obyektlerdi tekǵana tez jaratıw, bálki olardı
basqarıw da múmkin.
Avtomatik jumısqa tushuvchi áyneklerdi o„zining kitapxanasıdaǵı “nıqap ”lardan paydalanǵan halda qálegen formada (formada ) jaratıw múmkin. Bunday
“nıqap ” retinde.jpg,.bmp hám.png sıyaqlı formatdaǵı fayllardan paydalanılsa da
bo„ladi.
Qolaversa, ma‟lumotlarni CD ushın tayarlaǵan halda onı programmanıń
o„zidan turıp, CD yamasa DVDga yoza alıwı Autoplay Media Studio programması qanshelli
keń múmkinshiliklerge iye ekenligin ko„rsatadi.
Tayın proekt bunda. exe keńeytpeli fayl retinde o„zi ashılatuǵın arxiv
ko„rinishda yamasa qattı disktaǵı bólek papkada formalantirilishi múmkin.
Bunnan tısqarı, programmaǵa tekstti orfografik tekseriw múmkinshiligi da
kiritilgen. Programmanıń bul ózgesheligi onıń Label, Paragraph hám Button sıyaqlı obyektleri
menen birge isleydi. Eger programma kompyuterge to„liq versiya menen o„rnatilgan
bo„lsa, tekstti orfografik tekseriw ushın onıń kitapxanasıda kútá úlken
kólemdegi lug„atlar bo„lishi múmkin.
Sonday etip, AutoPlay Media Studio 7. 0 dıń jańa versiyası tómendegi
múmkinshiliklerge iye halda iste‟molga shıǵarılǵan [5]:
1. Avtomatik jumısqa tushuvchi jeke menyu, interaktiv prezentaciyalar, multimedia-qosımshalar, sanaqlı minutalarda programmalıq ta‟minotlarni jaratıw ;
2. Proektga hár qıylı fotografiya, muzıka, video, animatsiya, tekst hám
basqalardı biriktira alıw ayrıqshalıqı ;
3. Web-qosımsha jaratılıwma mo„ljallangan tolıq jetilisken instrumentler;
4. XML, SQL hám shifrlaw mexanizmları menen isley alıwı ;
5. RTF-formatlı hújjetler menen isley alıwı ;
6. Slayd -shou menen islew múmkinshiligi;
7. Tekst reńin o„zgartirish ushın RadioButton obyektiniń bar ekenligi;
8. Baspaǵa shıǵarıwdıń keńeytirilgen funksiyası ;
9. Obyektlerdi formatlaw múmkinshiligi;
10. Gilt so„zlar járdeminde qıdırıw sistemasınıń bar ekenligi;
11. CD, DVD sıyaqlı kompakt disklarǵa jazıw múmkinshiligi hám taǵı basqa.
AutoPlay Media Studio jumısqa túsirilgach, áwele proekt menen bog„liq bir
neshe buyrıqlardı o„z ishine alıwshı baylanısıw aynası júzege keledi (1-súwret
baylanısıw aynasıda tómendegi to„rtta usınıs ilgeri surilgan bo„ladi:
1) Create a new project (Yangfi proekt jaratıw );
2) Open an existing project (Jaratılǵan proektlardan birin ashıw );
3) Restore last open project (Sońǵı islengen proektni ashıw );
4) Exit AutoPlay Media Studio (Programmadan shıǵıw ).
Eger AutoPlay Media Studioning orıssha variantı o„rnatilgan bo„lsa, ol halda
usınıs orıs tilinde, inglizcha variantı o„rnatilgan bo„lsa, ol halda usınıs ingliz tilinde
bo„ladi.
AutoPlay hár bir buyrıq tuymesi funksiyası hám oǵan uyqas scriptler ushın
tayın kodlar to„plamini da usınıs etedi. Bul tayın kodlardan qolaylaw
paydalanıw ushın programmanıń ingliz tilindegi variantı menen islegen ma‟qul.
Sonday etip, joqarıdaǵı usınısqa qaray biz “Creat a new project” bandini
tańlasak, ol halda bir neshe jańa proekt shablonların usınıs etiwden ibarat quyidagi baylanısıw aynası júzege keledi (2-súwret
2-súwret. Proekt shablonların tańlawǵa tiyisli baylanısıw aynası Biz jaratıp atırǵan
qosımshamız tábiyatına qaray, baylanısıw aynasıda ámeldegi proekt-lardan birin tańlawımız
yamasa o„zimiz qálegen jańa proektni uyımlastırıwımız múmkin. Tómende “Audio ”
dep atalǵan proekt saylanǵan (3-súwret):
3-súwret. “Quiz” proektiniń tańlanıwı Ámeldegi proektni
tańlawdıń unamlı táreplerinen biri sonda, ol jaǵdayda Web-bet ushın ba‟zi
ssenariylar tayın jazılǵan jaǵdayda bo„ladi. Ba‟zi obyektler ushın atqarıladıǵan funksiyalar bolsa tayın jaǵdayda berilgen bo„ladi. Bunday
múmkinshilik qısqa waqıtta quramalı strukturalı úlken proektni jaratıwda ámeliy
járdem beredi.
AutoPlay programma áynegi tómendegi strukturaǵa iye [12]:
1. Programma aynasınıń darlavha qatarı.
2. Programma aynasınıń menyu qatarı.
3. Instrumentler paneli qatarı.
4. Project Explorer baylanısıw aynası.
5. Properties baylanısıw aynası.
6. Jaǵday qatarı.
Programma aynasınig bas bet qatarıda proekt atı, programma atı hám aynanı boshqarish elementleri jaylasqan. Aynanıń menyu qatarıda tómendegi menyular
jaylasqan :
File. Bul menyu arqalı jańa proekt aynasını ashıw,
ámeldegi proekt aynasını ashıw, proektni yadqa saqlaw,
proektni export etiw, hújjet ózgesheligin o„zgartirish hám
programmadan shıǵıw sıyaqlı jumıslardı orınlaw múmkin.
Tools. Ba‟zida AutoPlay programmasınń galeriyasidagi
ámeldegi buyrıq tuymeleri dizayn tárepinen jetkilikli bo„lmay
qalıwı mukin. Sonday payıtlarda usı menyunıń “Button
Maker” bandiga shaqırıq etip jańa dizayndagi buyrıq tugmalarini jaratıw múmkin. Bunnan tısqarı proekt ushın
ssenariy kodın jazıw da sol menyuda ámelge asırıladı.
Publish. Bul menyu járdeminde AutoPlayda tayın
jaǵdayǵa kelgen ámeliy programmanı isletip sınaqtan o„tkazish hám
kompilyatsiyalash múmkin.
Edit. Bul menyu arqalı sońǵı orınlanǵan ámeldi biykar
etiw yamasa tákirarlaw, ajıratılǵan obyektti kesip alıw, onıń
nusqasını alıw, basqa jayǵa qo„yish, o„chirish, bet
dublikatini payda etiw, bir túrge tiyisli obyektlerdi
gruppalaw, obyektti “qulflash”, obyektti fiksirlab qo„yish hám jasırın jaǵdayǵa
o„tkazish sıyaqlı jumıslardı orınlaw múmkin.
Align. Bunda obyekttiń betke (jumısshı
tarawǵa ) salıstırǵanda koordinatalar bo„yicha, mısalı,
gorizontal, vertikal, hám basqa o„lchamlarga nisbatan jaylasıw jaǵdayını belgilep alıw múmkin
Page. Bul menyu proektdagi betler ushın
xızmet etedi. Mısalı, proektga jańa bet
qo„shish, ámeldegi saylanǵan betti o„chirish,
ámeldegi bettiń dublikatini (áyne nusqasını )
payda etiw, bettiń ózgesheligine tiyisli baylanıs
aynasını shaqırıw sıyaqlı jumıslardı orınlaw múmkin.
Object. Bul menyuda 24 dane obyektti betke
qo„yish múmkinshiligi ámeldegi bo„lib, sonnan 17 tasi
konstruktorlıq sistemasında isletiletuǵın standart obyektlar bo„lsa, qalǵan 7 tasi plagin formasında tashkil
etilgen obyektler bo„lib, olar “Plugins” buyrug„i orqali betke qo„yiladi, mısalı, Calendar, Windows
stilindegi “Win-Button” atlı buyrıq tuyme-si,
Slider hám hk. Sonıń menen birge, “Properties” buyru-g„idan
paydalanıp, bette belgilengen obyekttiń ózgeshelikler
aynasını payda etiw múmkinshiligi ámeldegi.
Project. Proektni hár tárepleme jetilisken islew ushın jeńillikli
járdem ko„rsatadigan ájayıp menyu esaplanadı. Onıń “Settings” bandiga
shaqırıq etip, proektga tiyisli ózgesheliklerdi o„zgartirish, “Menu Bar…” bandiga
shaqırıq etip, jaratılajak ámeliy programma aynasını jeke menyu menen ta‟minlash,
“Global Functions…” bandi arqalı proektdagi barlıq betlerge birdey tiyisli
bo„lgan funksiya -bólim programmaların jazıw múmkin. Sonıń menen birge, hár qıylı multimedia
hújjetlerin hám plaginlarni jaylastırıwdı da sol menyuda tabıslı ámelge
asırıw múmkin.
View. Bul menyu tiykarınan ámeliy programma qurıw processinde AutoPlay programma
aynasınıń sırtqı ko„rinishini hár qıylı úskeneler menen
boyitishga xızmet etedi, mısalı, hár qıylı instrumentler
panelin ko„rinadigan etip qo„yish (ToolBars), hár qıylı
baylanıs áyneklerin programma aynasıda akslantirib qo„yish
(Panes), bet parametrlarin belgilew ushın chizg„ich
(Ruler) hám to„r (Grid) payda etiw, bir betten basqa
betke tez o„tish (Find Page) hám basqa jumıslardı
orınlaw múmkin.
Help. Bul menyuda AutoPlay programması ma‟lumotnomasiga shaqırıq etiw (F1), paydalanıwshılar ushın
qo„llanmani o„qish, Az waqıt-Line rejimde programma jeke saytı
menen bog„lanish hám basqa jumıslardı orınlaw múmkin
AutoPlay programması ortalıǵında 6 ta instrumentler panelinen paydalanıw múmkin bo„lib,
olar tómendegilerden ibarat [11]:
“Project Explorer” baylanısıw aynasıda usı proektni quraytuǵın
elementler, mısalı betler, obyektler hám olardıń atları haqqında informaciya alıw,
olar menen islew múmkinshiligine iye bo„lamiz.
“Properties” baylanısıw aynasıda proekt betiniń o„zi hám betdegi hár bir
obyektke tán atributlar ro„yxati sawlelengen bo„lib, bul baylanısıw aynası saylanǵan
obyektke qaray o„zgarib turadı. Sebebi, hár qıylı obyektlerdiń atributları hár qıylısha
bo„lishi múmkin.
Project Size qatarıda biz jaratıp atırǵan proektning yad o„lchami haqqındaǵı
informaciya sawlelenedi. Sol informaciyaǵa qaray onı CD yamasa DVD ga uyqas kompilyatsiya
etiw variantın tańlaw múmkin.
Jaǵday qatarıda usı obyektke tán ma‟lumotnomani shaqırıw, proekt o„lchami, tıshqansha kursorı hám obyekttiń betdegi o„rni haqqında ma‟lumot alıw
múmkin.
1. 2. AutoPlayda qo„llaniladigan obyektler
AutoPlayda hár bir proekt ushın bir yamasa bir neshe betler to„plami
usınıs etilediki, bul betler menen islegende bir neshe obyektlerden paydalanıw
múmkin. Bul obyektlerden hár birinń bólek funksiyaları ámeldegi bo„lib, olar
arqalı programmanı basqarıwda paydalanıwshı ushın baylanıs interfeysin jaratıw
bólek áhmiyetke iye boladı.
Obyektler hám olardıń funksiyaları
№ Obyekt Funksiyaları
1. Button Buyrıq tuymesi. Bir neshe reńdegi hár qıylı variantları ámeldegi.
Tiykarınan basqarıw funksiyasın atqaratuǵın buyrıqlar bul
tuymege biriktiriladi.
2. Label Jazıw maydanshası. Jumısshı tarawdaǵı jazıwlar sol obyekt
menen beriledi. Jazıw gorizontal hám vertikal ko„rinishlarda
bo„lishi múmkin.
3. Paragraph Bir neshe qatardan ibarat tekstti o„z ishine alatuǵın jazıw
maydanshası. Ko„rinish tarawıǵa sig„may qalǵan tómendegi
jazıwlar onıń o„ng tárepindegi lift yugurdagi arqalı
o„qilishi múmkin,.txt hám. quiz-keńeytpeli tekst faylların
júklep alıp o„qitish da múmkin.
4. Image Hár qıylı formatdaǵı ikonkalar hám súwretlerdi jumısshı tarawda jaylashtirish ushın isletiledi.
5. RichText OrdPad, Bloknot, MS Ord sıyaqlı tekst redaktorlarında tayyorlangan. txt hám. rtf-fayllardı júklew jáne onı nátiyjeli o„qish
imkaniyatın beretuǵın jazıw maydanı.
6. Hotspot Taza jaǵdaydaǵı to„g„rito„rtburchak ko„rinishdagi aktivlashtiruvchi obyekt. Ol arqalı bette bo„sh turǵan tarawdı qandayda bir
funksiyanı orınlawshı aktiv tarawǵa aylandırıw múmkin.
7. Video Video fayllardı (. avi,.mpg,.wmv, mp4, …) jumısshı tarawǵa
jaylastırıw hám hár qıylı o„lchamlarda ko„rish ushın paydalaniladigan obyekt. 8. Flash Macromedia Flashda tayarlanǵan. swf -fayllardı jumısshı
tarawǵa jaylastırıw hám ol jaǵdayda paydalanıw imkaniyatın beretuǵın
obyekt.
9. Web Bul obyekt arqalı. htm,.mht keńeytpeli fayllardı jumısshı
tarawǵa Web-bet arqalı jaylastırıw hám ko„rish múmkin.
10. SlideShow Bir neshe grafik fayllardı bul obyekt arqalı júklep alıw hám
ma‟lum waqıt oralig„ida izbe-iz slayd ko„rinishida
kórsetiw múmkin.
11. Input Programmaǵa parol qo„yish yamasa klaviaturadan kiritiluvchi qandayda bir
ma‟lumotga mútajlik sezilganda usı obyektten nátiyjeli
paydalaish múmkin.
12. CheckBox Bul obyekt arqalı jumısshı tarawda e‟lon etilgen bir neshe
variantlı ma‟lumotlardan bir neshesin tańlaw hám processni
dawam ettiriw múmkin.
13. RadioButton Bul obyekt arqalı jumısshı tarawda e‟lon etilgen bir neshe
variantlı ma‟lumotlardan tek birewin tańlaw hám processni
dawam ettiriw múmkin.
14. ListBox Jumısshı tarawǵa ro„yxat formasındaǵı ma‟lumotlarni jaylastırıw
hám olardan birin tańlaw arqalı processni dawam ettiriw
imkaniyatın beretuǵın obyekt.
15. ComboBox Jumısshı tarawǵa ro„yxat formasındaǵı ma‟lumotlarni “jasırın ”
tárzde jaylastırıw hám olardan birin tańlaw arqalı processni
dawam ettiriw imkaniyatın beretuǵın obyekt.
16. Tree Ma‟lumotlarni terek ko„rinishida jumısshı tarawda súwretlew
imkaniyatın beretuǵın obyekt.
17. Progress Waqıtqa bog„liq processni vizual tárzde jumısshı tarawda hákis ettiruvchi obyekt. Atap aytqanda, ko„p o„lchamli fayllardı nusqalashda, o„chirishda, yaddan úlken jay egallovchi programmanı jumısqa
túsiriwde processtiń keshiwin bul obyekt arqalı vizual
tárzde gúzetip turıw múmkin.
Bul obyektler tıshqansha járdeminde programma galeriyasidagi tayın to„plamdan
alıp qo„yiladi. Multimedia hújjetlerin tayarlaw, onıń programmalanıwshı bólimleri
ushın scriptler jazıw, tayarlanıp atırǵan ámeliy programmanı basqarıw interfeysin
jaratıwda bul obyektler programmachiga jeńillikli járdem ko„rsatadi. AutoPlayning
ájayıp qásiyetlerinen taǵı biri sonda, bul obyektler ózgesheliklerin tańlaw ushın
arnawlı ózgeshelikler panelin da programmachiga usınıs etedi hám ol arqalı bir bahalı
ózgeshelikler ma`nisinen nátiyjeli paydalanıw múmkin [8].
Hár bir obyekttiń o„z ózgeshelikleri ámeldegi bo„lib, olar hár qıylı parametrleri gruppalanadi. Tómendegi kestede buyrıq tuymesi (Button) ushın onıń ózgeshelikleri hám
gruppalanıwı keltirlgan [5]:
II BOB. AUTOPLAYDA SSENARIYLAR YARATISH 2. 1.
Ssenariylar hám hádiyseler
Eger jumısshı tarawdaǵı (anıqrog„i betdegi) qandayda bir obyekt orınlawı kerek
bo„lgan funksiyanı ózgeshelikler panelinen paydalanıp belgilemoqchi bo„lsak, ol halda
bir obyekt ushın tek bir funksiya biriktiriladi, tek. Biraq real sharayatta
bir obyekt bir neshe funksiyanı orınlawıǵa zárúriyat tug„ilib qalıwı múmkin.
Bunday sharayatta jaǵdaydan shıǵıw ushın ózgeshelikler panelinen saylanǵan funksiyani bıykarlaw hám hár bir funksiya ushın bólek-bólek ssenariy (script) lar jazıw
maqsetke muwapıq bo„ladi [11].
Mısalı, bir betke audio muzıkanı qo„yib, basqa betke o„tganda
muzıkanı o„chirish ushın onıń “Az waqıt Show” hádiysesine tiyisli tómendegishe ssenariyni
jazıw múmkin:
Audio. Load (0, " AutoPlay//Audio//01. ogg", true, false);
Bunda : true - bet ashılıwı menen 01. ogg atlı audio faylı jumısqa túsiwin,
false bolsa basqa betke o„tganda bul audio muzıkanıń dawam etmasligi yamasa
tákirarlanmasligini ańlatadı.
Bunnan tısqarı, betke Tree obyekti jaylastırılǵan bo„lishi múmkin. Ol
halda bul Tree obyektinen paydalanǵanda onıń tarmaqların jumısqa túsiriw ushın
tómendegi ssenariyni jazıw múmkin:
if Tree. GetNode (" Tree1", " 1. 1"). Selected then
Page. Jump (" Page1");
elseif Tree. GetNode (" Tree1", " 1. 2"). Selected then
Page. Jump (" Page2");
end
Bul ssenariyga qaray, Tree obyektiniń 1-dárejeli tarmog„ida turǵan 1-qatar
belgilenip, eki ret tıshqansha shep tuymesi bosilsa (ya‟ni tıshqanchaning
DoubleClick hádiysesi isletilse), ol halda “Page1” atlı bet júzege keledi.
Eger Tree obyektiniń 1-dárejeli tarmog„ida turǵan 2-qatar belgilenip eki
ret tıshqansha shep tuymesi bosilsa (ya‟ni tıshqanchaning DoubleClick
hádiysesi isletilse), ol halda “Page2” atlı bet júzege keledi.
Sonıń menen birge, qandayda bir buyrıq tuymesi (Button) ni basıw arqalı qandayda bir. exe-fayldı
jumısqa túsiriw kerek bo„lsa, ol halda ssenariy tómendegishe jazıladı :
Shell. Execute (" AutoPlay\\Docs\\MyProg. exe", " ", " ",
SW_NORMAL, true);
Ba‟zida hár qıylı variantlarda hár qıylı baylanısıw aynasını júzege keltiriwge tiyisli
tarmaqlanıwshı algortmni jazıwǵa to„g„ri keledi. Mısalı, bas bet jumısqa
túsiwiden aldın parol so„ragan sıyaqlı InputBox dáslep ekranǵa shıǵıwın
xohlasangiz, ol halda bas bettiń “Preload” bandi ushın tómendegi scriptti
jazıw jetkilikli:
1. name = " ";
2. while (name ~= " CANCEL") and (name == " ") do
3. name=Dialog. Input (" Dıqqat", " Atıńıznı kiritiń:");
4. if name == " " then
5. result=Dialog. Message (" Qáte! ", " Ma‟lumot
kiritpedingiz! ", MB_OK, MB_ICONEXCLAMATION,
MB_DEFBUTTON1);
6. elseif name ==" CANCEL" then
7. name=Dialog. Input (" Personal Information", " Bulmanǵa
avtordıń atı sharıfi kiritiledi:");
8. end
9. Paragraph. SetText (" Paragraph5", name);
10. end
Ssenariy (Script) jazıwda tiykarǵı e‟tibor obyekt ústinde júzege keletuǵın
hádiysege qaratiladi. Hár bir obyekttiń o„ziga tán júz beretuǵın hádiyseleri
ámeldegi. Bul hádiyselerdi tómendegi kesteden ko„rishimiz múmkin:
Hár bir hádiyseniń obyektke salıstırǵanda júz beriwi o„ziga tán ayrıqshalıqlarǵa
iye. Mısalı, Page obyektin alıp qaraylıq. Eger Page obyektiniń dáslepki
júzege keliwiden aldın qandayda bir hádiyse ushın ssenariy jazıw kerek bo„lsa, ol halda
ssenariy onıń Az waqıt Preload hádiysesi ushın jazılıwı kerek bo„ladi. Bet júzege
kelgen hám ko„rinishli jaǵdayǵa o„tganda hádiyse júz beriwi kerek bo„lsa, ol halda
onıń Az waqıt Show hádiysesine ssenariy jazıladı. Bet jabılıwında júz beretuǵın
hádiyse ushın ssenariy onıń Az waqıt Close hádiysesine salıstırǵanda jazıladı. Bette qandayda bir
obyekt awhali arnawlı bir waqıt oralig„ida júz beriwi kerek bo„lsa, ol halda onıń Az waqıt
Timer hádiysesi ushın kod jazıladı.
AutoPlayda tayarlanǵan hám kompilyatsiya etilgen ámeliy programmanı
tuymeli basqarıw bólek áhmiyetke iye. Bunday sharayatta onıń hár bir
beti ushın Az waqıt Key hádiysesine salıstırǵanda kod jazılıwı talap etiledi. Az waqıt Key
hádiysesi qaysı tuyme basılǵanda qaysı hádiyse júz beriwi kerekligi menen
anıqlanadı. Tek tuymelerdiń arnawlı kodların biliw bunda jumıstı
jeńillestiriwge talay járdem beredi. Tómendegi keste arqalı klaviaturada mavju
bo„lgan tuymelerdiń hám tıshqansha tuymelarining o„nlik hám o„n altılıq sanaq
sistemasıda ańlatpalanadigan kodları hám atları menen tanısıwımız múmkin Mısal :[Ctrl] + [Q] tuymeler birikpesin isletip, programmadan shıǵıw ushın
ushın ssenariy kodı tómendegishe bo„ladi: if e_Key== (17 and 81) then
Application. Exit (); End
AutoPlayda hár qanday jaratılajak ámeliy programmalar ushın baylanıs sistemasın yo„lga
qo„yishga tiyisli scriptler da jazıw múmkinshiligi ámeldegi. Mısalı, qandayda bir buyrıq
tuymesiniń Az waqıt Click hádiysesi tómendegi kodnı yozaylik (9 -súwret)
Dialog. Message (" Title", " Hello World");
9 -súwret. Xabar tipidagi baylanıs panelin payda etiw ushın ssenariy jazıw Sonday eken,
jumısshı tarawǵa o„rnatilgan “Button1” atlı buyrıq tuymesi ushın Click hádiysesi
isletilingende (ya‟ni buyrıq tuymesi tıshqansha shep tuymesi menen bir ret
basılǵanda ), xabar tipidagi tómendegi “Title” bas betlı baylanıs paneli júzege
keledi (10 -súwret):
AutoPlay Media Studio 7. 0 de ssenariy jazıw anaǵurlım quramalılaw jumıs,
biraq hár qanday tákirarlanıwshı jaǵdaylarda ssenariy quramını kishreytirish yamasa
ápiwayılastırıw maqsetinde golabl ssenariylar jazıw múmkinshiligin usınıs eta aladı.
Bunıń ma‟nosi mınada, ssenariy jumısshı tarawda yamasa basqasha aytqanda, proektga
tiyisli barlıq betler ushın ulıwma kúshke iye bo„lgan global ssenariy
bo„lishi múmkin, yamasa tek bir bet ushın kúshke iye bo„lgan shegaralanǵan
ssenariy bo„lishi múmkin. Shegaralanǵan ssenariylar proekt quramındaǵı basqa
betke o„tganda o„z kúshin yo„qotadi [5].
Global ssenariylar ko„proq menyu ushın yamasa barlıq betlerde programma
basıda e‟lon etiletuǵın global o„zgaruvchilar ushın talay qo„l keledi.
Ssenariylarni jazıwda basqa programmalastırıw sistemalardaǵı sıyaqlı hár bir byuruq
qatarı ushın kommentariyalar da jazıp barıw múmkin. Kommentariyalar hár
mudam ekew izbe-iz sızıqsha menen jazıladı, mısalı :-- abc ózgeriwshige
10 ma`nisin beramiz abc = 10 ; yamasa abc = 10 ; -- Assign 10 tap
abc
Ko„rib turǵanıńız siyaqli, kommentariya yamasa buyrıqtan bir qatar aldında yamasa
buyrıq qatarıdan keyin noqatlı útir (;) qo„yilib, onıń dawamından da jazılıwı
múmkin eken. Tek bunda soǵan e‟tibor qaratıw kerekki, kommentariyalar ko„p
satrli bo„lishi múmkin emes, olar tek bir qatarda jazılıwı múmkin.
Sonıń menen birge, usı qaǵıyda ekew izbe-iz kelgen qatardaǵı buyrıqlar ushın
da o„rinli bo„lishi múmkin. Tómendegi ssenariy kodların ko„raylik:
1-ssenariy:
a=10
MyVar=a
Dialog. Message (" Tekseriw", MyVar)
Bunda a o„zgaruvchiga 10 ma`nisi berilyapti, o„z gezeginde a dıń ma`nisi
MyVar ga o„zlashtirilyapti. “Tekseriw” bas betlı baylanıs panelinde bolsa MyVar
dıń ma`nisi akslantirlmoqda.
Endi tap sol mazmunga ekvivalent bo„lgan taǵı ekew ssenariyni
qaraymız.
2-ssenariy:
a=10 ; MyVar=a;
3-ssenariy:
a=10 ;
MyVar=a;
Tap ssenariylar sıyaqlı o„zgaruvchilar da global yamasa lokal bo„lishi
múmkin. O„zgaruvchilarga at beriwde basqa programmalastırıw sistemalarıdaǵı sıyaqlı
arnawlı qaǵıydalarǵa e‟tibor beriw kerek.
Atları to„g„ri qo„yilgan o„zgaruvchilar: a
strName
_My_Variable
data1
data_1_23
index bReset
nCount
Atları noto„g„ri qo„yilgan o„zgaruvchilar: 1
1data
%MyValue%
$strData
for local
_FirstName+LastName_
User Name
Ssenariy jazıwda rezervviy gilt solar da qo„llaniladi. Tómendegi so„zlar
funksiya atı hám o„zgaruvchilar ushın ssenariy quramında eń ko„p qo„llaniladigan
rezervviy gilt so„zlar esaplanadı :
and elseif function erisiw return until
break end if not table while
do false ın or then
else for local repeat true
Ssenariy basıda o„zgaruvchilarni e‟lon etiw olardıń tiplerin ko„rsatish
shárt emes. Sebebi AutoPlay sscript tili dinamikalıq ayrıqshalıqǵa iye. Siz
o„zgaruvchini onıń ma`nisi menen birge e‟lon etiwińiz menen, ol avtomatik
túrde bul o„zgaruvchining tipini anıqlap aladı. Biraq AutoPlayda ulıwma
kólemde ma‟lumotlar tipining tómendegi tiykarǵı 6 ta túrinen paydalanıladı :
1) number (sanlı ),
2) string (satrli),
3) nill (nol),
4) boolean (logikalıq ),
5) function (funksional),
6 ) table (kesteli).
Satrli ma‟lumotlar menen islegende o„zgaruvchiga qatarıy baha beriw
ushın kerekli simvollar izbe-izligi qo„shtirnoq yamasa tırnaq ishine alıp jazıladı,
mısalı :
Name = " Davron";
Dialog. Message (" Title", " Hello, how are you? ");
LastName = 'Kuvanov'; yamasa
escaped = " Endi \" Command1\" tuymesin basamız hám \" Page2\"
bas betlı aynanı payda etamız! ";
Sol jaǵdaydaǵı programma tekstine e‟tibor qarataylik, ya‟ni usı tekst sawlelengen
xabar tipidagi baylanıs panelin anıq mısalda ko„ramiz:
escaped = " Endi \" Command1\" tuymesin basamız hám \" Page2\"
bas betlı aynanı payda etamız! "; Dialog. Message (" Title",
escaped);
Ssenariy nátiyjesi tómendegishe:
Ssenariyda ko„rib turǵanıńız siyaqli, teris og„ma sızıq qatardaǵı simvollar
izbe-izligin basqarıwda isletiledi hám ol bir neshe parametrler menen birge
beriledi, mısalı :
bell (signal )
backspace
form feed (bir bet tómenge ko„chirish)
newline (qatar aqırı )
carriage return (jańa qatarǵa o„tkazish)
horizontal tab (gorizontal tabulyatsiya)
vertical tab (vertikal tabulyatsiya)
backslash (teris og„ma sızıq )
quotation mark (kotirovka belgisi)
apostrophe (apostrof )
left square bracket (kvadrat qawıs ashılıwı )
right square bracket (kvadrat qawıs jabılıwı )
Endi tómendegi mısaldı qaraylıq : Lines = " Line one. \n Line
two. \n Line three"; Dialog. Message (" Here iyis the
String", Lines); Programma nátiyjesi bolsa tómendegishe bo„ladi:
Sonday etip, keyingi bo„limda matematikalıq ańlatpalar hám olar ústinde
atqarıladıǵan ámellerge tiyisli ssenariy tekstleri menen tanıwamız.
2. 3. Test programmasın jaratıw
Endi AutoPlayda ssenariy jazıw múmkinshiliklerinen paydalanıp, test programmasın
jaratıw menen bog„liq ámeliy jumıs procesine o„tamiz. Ámeliy jumıstı dáslep dizayn
tańlaw hám basqarıw obyektlerin proektlashtirishdan baslaymız.
1. AutoPlay programmasın jumısqa túsiremiz hám usınıs etilgen proekt shablonları
arasından “Blank Project” shablonın tańlaymiz.
2. “Project” menyusına kirip, “Settings” bandini tańlaymiz hám júzege kelgen
“Project Settings” bas betlı baylanısıw aynasınıń “Appearance” betidegi
“Dimensions” bo„limiga o„tib, “Page Size” maydanındaǵı ro„yxatdan “Custom”
qatarını tańlaymiz hám “Width” ma`nisin 790 ǵa, “Height” ma`nisin bolsa 545 ge
o„zgartiramiz.
“General” bo„limidagi “Window title” maydanına “D. Quvonov - Test
programması (BMI ga qosımsha )” jazıwın kiritemiz hám “Movable” atlı tańlaw
maydanshası (CheckBox) ga bayraqsha o„rnatamiz. “Always az waqıt top” atlı tańlaw
maydanshasını bolsa bo„sh qaldıramiz.
Taǵı sol baylanısıw aynasınıń “Style” bo„limiga o„tib, “Standart ” radio
tuymesin aktivlashtiramiz.
“Options” bo„limiga o„tamiz hám “Custom Icon” tańlaw maydanshasıǵa
bayraqsha o„rnatamiz. Aktiv jaǵdayǵa kelgen “Browser” buyrıq tuymesin basıp,
“AutoPlay\Icons\monitor. ico” faylın tańlaymiz hám OK tuymesin basamız.
“TaskBar” bo„limiga o„tib, “Standart ” radio tuymesin aktivlashtiramiz.
“Resize” bo„limiga o„tib, “Window iyis resizable” atlı tańlaw maydanshasiga bayraqsha o„rnatamiz hám “Min. width” maydanshasıǵa 790, “Min. height”
maydanshasıǵa bolsa 545 sanını kiritemiz.
2. Jumısshı tarawǵa 6 ta “Paragraph” obyektin, 1 dane “Video ” obyektin hám 1 dane
“Button” obyektin o„zimiz qálegen sıyaqlı jaǵdayda jaylastıramız. “Paragraph1”
obyekti ústinde eki ret tıshqansha shep tuymesin basamız. Nátiyjede “Paragraph
Properties: Paragraph1” bas betlı baylanısıw aynası júzege keledi jáne onıń
“Settings” atlı betin ochamiz. Bul bettiń “Object” toparına kiretuǵın
“Text” atlı maydanǵa “O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O„RTA
MAXSUS TA‟LIM VAZIRLIGI” jazıwın kiritemiz.
“State colors” toparıdaǵı “Normal ”, “Hightlight” hám “Click” reń maydanida o„zimiz tańlaǵan qandayda bir reń túrin o„rnatamiz.
“Background Style” toparıdan “Transparent” atlı radio tuymesin aktivlashtiramiz.
“Border Style” toparıdan “None” atlı radio tuymesin aktivlashtiramiz.
“ScrollBars” toparına o„tib, “Style” maydanshasıda “Standart ” ma`nisin,
“Vertical” hám “Horizontal” maydanshasıǵa birdey: “Off” ma`nisin beramiz.
3. Sol baylanısıw aynasınıń “Atributes” betine o„tamiz. “AutoResize”
toparıdaǵı “Right” tańlaw maydanshasıǵa bayraqch o„rnatamiz. Usınıń menen
“Paragraph1” obyekti menen jumıs tugadi.
4. “Paragraph2” obyekti ústinde schqonchaning “Double Click” hádiysesin
isletip, joqarıdaǵı sıyaqlı “Text” atlı jazıw maydanına “QARSHI DAVLAT
UNIVERSITETI” jazıwın kiritemiz hám qalǵan barlıq jumıslar “Paragraph1”
obyektiniki sıyaqlı bo„ladi.
5. Tap sonday, qalǵan 4 dane: “Paragraph3”, “Paragraph4”, “Paragraph5”
hám “Paragraph6 ” obyektler ushın da tiyisli jazıwlardı kiritip, qalǵan parametrleri birdey bo„ladi.
6. “Button” obyektiniń tıshqanchaning “Double Click” hádiysesin isletamiz hám júzege kelgen “Button Properties: Button1” bas betlı baylanısıw aynasıdaǵı
“Settings” betinde “Object” toparına kiretuǵın “Text” atlı maydanǵa “Kiriw”
dep jazamız.
“Atributes” betine o„tib, odaǵı “Auto-Resize” toparına tiyisli
“Right”, “Top” hám “Botton” atlı tańlaw maydanshalarıǵa bayraqsha o„rnatamiz.
“Quick Action” betine o„tib, “When Object iyis Clicked” toparıdaǵı
“Action tap run” maydanına ro„yxatfdan “Show Page” qatarını o„rnatamiz.
Sol bettiń “Properties” toparıdaǵı “Page tap show” atlı maydanına
bolsa “Next” ma`nisin o„rnatamiz hám OK tuymesin basıp, baylanısıw aynasını
yopamiuz.
Hám aqır-aqıbetde, birinshi bet tayyot jaǵdayǵa keldi. Bul bette basqarıw tek
“Kiriw” tekstli buyrıq tuymesi menen ámelge asırılıwı múmkin. Bul buyrıqlar
birinshi betten ekinshi betke o„tish wazıypasın atqaradı. Aldın eslatib
o„tganimizdek, AutoPlayda betdegi obyektlerdi tuymeli basqarıw múmkinshiligi
yo„qligi sebepli, bul wazıypanı tuymelerden paydalanıp orınlaw tiykarǵı maqset etip
alındı.
Eger klaviaturadan [Tab] tuymesi bosilsa, ámeliy programmasımizdagi buyrıq
tuymeleri aktivlesedi hám sol arqalı keyingi betke qaray yo„l alıwımız múmkin.
Sonday etip, ámeliy programma -qosımshamizning birinshi bas beti tómendegi
ko„rinishga iye bo„ladi (11-súwret): 11-súwret. Programma -qosımshanıń birinshi bas beti
Endi ekinshi betke o„tamiz. Áwele betke fon tańlawımız kerek bo„-
ladi. Onıń ushın joqarıdaǵı sıyaqlı fon tańlaw usılını isletemiz hám maqsetke yetgach, betke 9 ta Paragraph, 2 dane WinButton buyrıq tuymesin, 4 dane Combobox
hám 4 dane Input elementlerin jaylastıramız. Bul bet járdeminde test tapsırıwshı
haqqındaǵı ma‟lumotlarni bazaǵa jazıp alıw ta‟minlanadi Betke jaylastırılǵan barlıq elementlerdi o„z funksiyaları bo„yicha rasmiylashtirib, 12-suwretdegi sıyaqlı baylanısıw aynasıǵa iye bo„lamiz:
12-súwret. Jeke ma‟lumotlarni kirgiziw áynegi
Usı baylanısıw aynasınıń “Script” betine o„tamiz jáne onıń “Az waqıt
Show” hádiysesi ushın tómendegishe ssenariy jazamız :
MyDate=System. GetDate (1);
MyDate=String. Replace (MyDate, “/”, “.”, false);
Paragraph. SetText (“Paragraph5”, MyDate);
Page. SetFocus (“Cb11”);
Sonıń menen birge,[Esc] tuymesi basılǵanda programmadan shıǵıw ushın “Az waqıt Key”
hádiysesine tiyisli tómendegishe ssenariy jazamız : if e_Key==27 then
Application. Exit (); End
Endi usı betdegi “Testti baslaw ” dep atalǵan buyrıq tuymesining “Az waqıt Click” hádiysesi ushın ssenariy jazamız. Bul tuyme tiykarǵı test betine
o„tish ushın qural bo„lib xızmet etedi. Ssenariy teksti tómendegishe:
Mytext1=ComboBox. GetText (“Cb3”);
Mytext2=ComboBox. GetText (“Cb5”);
Mytext3=ComboBox. GetText (“Cb11”);
Mydata=ComboBox. GetText (“CbData”);
TextFile. WriteFromString (“c:\\base. txt”,
“\n”..Mytext1..” \\”.. Mytext2..
” \\”.. Mytext3, true);
sid=ComboBox. GetSelected (“Cb11”); if
sid==1 then
Dialog. Message (“Shoshilmang!”, “Siz házir juwmaqlawshı qadaǵalaw
basqıshındasız.”, MB_OK, MB_ICONEXCLAMATION); elseif sid==2
then Page. Jump (“Page11”); end
Bul algoritm ta‟minlangandan so„ng, “Testti baslaw ” buyrıq tuymesi bosilgach, keyingi bet 13-suwretde ko„rsatilgandek bo„ladi:
Usı bette aynanı basqarıwshı buyrıq tuymeleri jetkiliklishe ko„p bo„-
lib, olardı tuymeli basqarıw ushın qaysı tuyme bosilishi kerekligi sol buyrıq
tuymesiniń o„zida sáwlelendirilgen.
Bunnan tısqarı, usı bette matematikalıq esap -kitaplardı ámelge asıruvchi ssenariylar da ámeldegi bo„lib, barlıq test sorawları tawsılǵannan keyin, juwmaqlawshı nátiyjeni
belgilengenler etiwshi jáne bul nátiyjeni ma‟lumotlar bazasına jazılıwını ta‟minlovchi bet
tómendegishe formalantirildi (14-súwret):
14-súwret. Test tugadi
Nátiyjede barlıq betler o„ziga tán dizayn menen boyitilib, kerekli obyektlar menen úskenelenedi hám arnawlı ssenariylar tiykarında basqarıw funksiyaları tayınlanadi. Derlik barlıq betlerde birdey jumıslar ko„p tákirarlanganligi sebepli biz
barlıq shaifalardagi algoritmlardı Birma -bir jazıp o„tirishni kerek topmadik.
Programma qosımshamizda, múmkinshiligi barınsha multimediaǵa tiykarlanǵan tayın hújjetlerdan paydalanildi. Sebebi, AutoPlay programmasıda multimedia hújjet jaratıw máselesi
tek tayın hújjetlerdi integratsiyalash sheńberindegina qaraladı.
Juwmaq
1. Hár qanday ámeliy programma -qosımshalardı islep shıǵıw ushın qálegen paydalanuvchiga qolay bo„lgan salıstırǵanda ápiwayılaw programmalıq ta‟minotni tańlaw kerek.
O„zgartirish kerek bo„lgan jaǵdaylarda bul ańsat sheshiledi.
2. Biz ámeliy programmanı islep shıǵıwda AutoPlay Media Studio 7. 0 programmalıq
ortalıǵından paydalandıq. Biraq bunı qálegen basqa media programmalardan paydalanıp
da ámelge asırıw múmkin. Házirgi waqıtta vizual programmalastırıw sistemalarınıń
ko„pchiligi Web-qosımshalar, ActiveX komponentleri hám basqa zamanagóy programmalıq
texnologiyalar menen isley alıw múmkinshiligine iye. Bunday ámeliy programmalardı sol
sıyaqlı vizual programmalastırıw sistemalarıdan paydalanıp jaratıw da múmkin.
3. Ámeliy programma ortalıǵını dizaynga bay jaǵdayǵa shólkemlestiriw ushın Autoplay
programmalıq quralı quramında tayın obyektler ámeldegi bo„lib, olar quramına buyrıq
tuymesi, dawıs ku'sheytgishi, fayllardı printerden baspaǵa shıǵarıwdı ta‟minlovchi, Web-saytllarni ochuvchi hám olarǵa shaqırıqdı ámelge arttırıp beretuǵın
qatar funksional obyektlerdi kirgiziw múmkin. AutoPlayda qálegen obyekt ushın
bir yamasa bir neshe funksiyanı orınlawshı ssenariy jazıw múmkin.
4. Eger jumısshı tarawdaǵı qandayda bir obyekt orınlawı kerek bo„lgan funksiyanı
ózgeshelikler panelinen paydalanıp belgilemoqchi bo„lsak, ol halda bir obyekt ushın
tek bir funksiya biriktiriladi, tek. Biraq real sharayatta bir obyekt bir neshe
funksiyanı orınlawıǵa to„g„ri kelip qaladı. Bunday sharayatta ózgeshelikler panelinen
saylanǵan funksiyanı biykar etken halda zárúr bo„lgan hár bir funksiya ushın
bólek-bólek ssenariy (script) lar jazıw jaǵdaydan shıǵıp ketiwge ko„maklashadi.
5. AutoPlay programmasınń eń tiykarǵı kemshiliklerinen biri - onıń jumısshı
salasındaǵı obyektlerdi tuymeli basqarıw múmkinshiligi yo„q. Usınıń sebepinen programma ushın
yamasa jeke menyunı shólkemlestiriw yamasa tuymeli basqarıwǵa tiykarlanǵan ssenariy
kodların jazıw za’ru’rli áhmiyetke iye.
Paydalanılǵan ádebiyatlar :
1. I. Karimov. Joqarı ma‟naviyat - jeńilmes kúsh.- T.: “Ma‟naviyat”, 2008.
2. A. Yu. Gaevskiy. Informatika. Uchebn.posobie.- Kiev: «A. S. K. », 2006.
3. A. A. Bobtsov, A. V. Lyamin. Osnovi kárwan sarayı v srede Windows. Uchebno-
metodicheskoe posobie.- SPb., 2002.
4. A. N. Lebedev. Windows 7 i Office 2010.- SPb.: «Piter», 2010.
5. http://www. findsoft. ru/. AutoPlay Media Studio 7. 0 - bistroe sozdanie
multimedia -prilojeniy.
6. http://cs. usu. edu. ru/. Multimedia.
7. http://websound. ru/. MIDI-texnologiya.
8. http://inf. yspu. yar. ru/. Mul'timediynie texnologii.
9. http://useragu. narod. ru/vbscript
10. http://www. 3dnews. ru/software/autoplay-media -studio
11. http://en. wikipedia. org/wiki/AutoPlay
12. http://www. indigorose. com/products/autoplay-media -studio
13. http://mmbuilder. ru/publ/lessons/1
14. http://clubrus. kulichki. com/mmb. html
15. http://www. zıyanet. uz
Do'stlaringiz bilan baham: |