Республикаи ӯзбекистон вазорати таълими олӣ ва миёнаи махсус донишгоҳи давлатии фарғона

Жан Расин (1639-1699).
1667 йилда «Андромаха» трагедияси саҳнага қўйилади. Бу Корнелp трагедияларидан фарқли Корнелp ўз характерлари идеялари билан ўзига аср этган бўлса, Расинлар инсонлар қандай бўлса, шундай тасвирлайди. (Корнелp қандай бўлиши ҳақида). Расин чиновниги оиласида туғилди. Ота-оналариданжкда эрта ажралган. Бувиси қўлида (художўй аёл) тарбияланади. 1658-йилда Парижга келади. 1664 йилда «Фифиаида» трагедияси шуҳрат келтирмйди. 1665 йилда ёзилган «Александр» трагедияси «Бритактик» – ҳокимятини суистемол қилиш, деспотизм асорати ҳақидаги трагедиялар эди. Рим тарихи - Нерон ҳукмронлиги даври тасвирланди.
1677 йилда «Федре» трагедияси яратилди. Асарнинг сюжети қадимги юнон мифидан олинган.(Эврипидда «Иполит») 1670 йилда Корнелp ва Расин бир сюжетда икки асар – «Тит ва Береника», «Бериника» трагедияларини яратадилар. Бу мусобақада Расин пpесаси устун чиқади. «Береника» трагедиясида Расин шахсий манфаати ва ижтимоий бурч бир-бирига зид келмаслиги ва монархия тузимининг гуманизмига зид эканлигини кўрсатади. Сарой интриигаллари натижасида Расиннинг энг яхши трагедияси – «Федра» муваффақиятсизликка учради. Бундан сўнг ёзувчи драматургияни ташлайди. 12 йилдан сўнг қизлар пансионини бошлиғи Де Монтенои хоним илтимоси билан «Эсфир» трагедиясини яратади. 1661 йил сўнгги асари – «Аталияни» яратади.
Унинг сўнгги асари Людовик XIV ни ғазаблантирди ва ёзувчи ҳаётининг сўнгги йиллари осойишта ўтмади. 1699 йили вафот этади.
«Андромаха» (1667) пpесанинг сюжети антик мифологиядан олинган. Асарнинг бош қаҳрамони Троя пахлавони Гекторнинг хотини Андромахадир. Унинг ёш ўғли билан (Астианакс)билан Гекторни ўлдирган. Аҳилеснинг ўғли Пирр қўлига асир тушиш воқеалари тасвирланади. Пиррда Андромаха муҳаббат уйғотади. Шоҳ Менеай ва қизи Гермиска Пирр Андромахага уйланишини эшитиб ундан ўч олишни Орестга топширади. Никоҳ расмияти ўтказилаётган бир пайтда Орест Пиррни ўлдиради. Бундан сўнг Гермионо ҳам ўзини ҳалок этади.
Расин қадимги сэжетни олиб, унга янги маoно киритди. Шоҳ, Пирр, Гермиони ва Орест образлари орқали давлат манфаатларнини унитган, эгоист ҳокимятни танқид қилди.
Бурч ва истак (ҳис) орасидаги кураш тасвирланади. Федра Тезейни хотини. Ипполит унинг ўгай ўғли бўлади. Федра Иполитни севиб қолади. Еврепеддан фарқли, Расин энага обрасзини киритади. Қаҳрамонларни ички курашини аниқ ифодалайди. Бундай кичик хатолар хатто жиноят ҳақидаги ўйлр ҳам ўз жаэосини олади.
Кординал Мизарини яқинлари Расин устидан кулмоқчи бўлади. Шоир Прадонга худди анашу мавзуда пpеса ёзишни талаб этади.
Прадон пpесаси куни театр одам билан тўлади. Расиннинг «Федраси» куни эса бўм-бўш бўлади. Расин бундан қаттиқ ачиқланади ва энди ҳея ҳам пpеса ёзмасликка аҳд қилади.
12 йилдан сўнг Монтенон хонимининг талабига кўра ( людовик XIVнинг хотини ) Пансеон қизлари учун «Эсфир» пpесасини ёзади. 1690 йили ўзининг сўнгги трагедияси «Аталия» яратилади.
Расимн доимо антик адабиёт муаллифларига мурожаат этади, ўрганади, завқланади. У Корнелp каби «етук» қаҳрамонларни тасвирлатади. Балки (ижтимоий томондан ҳам, психологик томондан ҳам) ўртача инсонларни, уларнинг ожизлик томонларини акс эттиради.
Расин умрини камбағалчиликда тугатди.