Respublika Ta'lim Markazi

Yupqa- qalinligi
Silliq va yaltiroqligi
Bo‘ylama
Ko‘ndalang

Gazlama tomonlari


O‘ng tomon Aniq-tiniq naqsh
Yaltiroqli yuza tomon
Uzun tukli yuza
Mato milkining silliq yuzasi
Silliq yuza


Ters tomon
Xira naqsh
Yaltiramaydigan
yuza
Silliq yoki kalta tukli yuza
Milkning dag‘al yuzasi
Tugunli va tukli yuza



Matoning o‘ng va ichki tomonlarini aniqlash texnologiyasi
Materiallar va asboblar: oqartirilgan, tekis bo‘yalgan va rasm bosilgan gaz- lamalarning namunalari, lupa.
Ishni bajarish tartibi

1. 
   Naqsh bosilgan mato parchasini tanlab, ko‘rib chiqing. Qaysi tomonidagi rasm aniqroq? O‘ng tomonini aniqlang.
   
2. 
   Parchalardan oqartirilgan va tekis bo‘yalganlarini tanlab oling. E’tibor bilan ko‘rib, matoning har bir tomonidagi tugunlarning va tuklarning sonini taqqoslang. Ularning o‘ng tomonini aniqlang.
   
3. 
   Gazlama parchalaridan yuzi yaltiroq matoni tanlab, uning o‘ngini toping.
   
4. 
   Quyida berilgan jadvaldan foydalanib, parchalami ishchi daftarga ko‘chiring.
   

Gazlamaning o‘ng tomoni	Gazlamaning teskari tomoni
Naqsh bosilgan mato	Naqsh bosilgan mato
Tekis bo‘yalgan mato	Tekis bo‘yalgan mato

Qiziqarli ma’lumot
0‘rta asrlarga kelib gazlamaga naqsh tushirish yog‘ochli tamg‘a bilan amalga oshirilgan. Mohir ustalar tamg‘ani bosib, ustidan bolg‘a bilan urib bostirib chiqishgan. Shu tariqa “Bostirma mato”, “Bostirma naqsh” terminlari paydo bo‘lgan. XIX asr boshlariga kelib, ro‘mol, ko‘ylak, yubka, erkaklar ko‘ylaklarini bostirma naqshli matolardan tikish urfga kirgan.
•s
M ustahkamlash uchun savol va topshiriqlar •

1. 
   Yigirish va to‘qish ishlarini gapirib bering.
   
2. 
   Matoning o‘ngi qanday aniqlanadi?
   
3. 
   Matodagi bo‘ylama ipning yo‘nalishini aniqlab olish muhimmi?
   
4. 
   Polotno va sarja to‘qilishining farqi nimada?
   
5. 
   Naqsh bosilgan matoning to‘qilgan matodan farqini qanday aniqladingiz?
   

2. 
   ASBOB-USKUNALAR VA ULARDAN FOYDALANISH
   

Q O‘L ISHLARI UCHUN ASBOB-USKUNALAR VA ULARDAN FOYDALANISH TARTIBI
Asbob-uskunalar nima? Ularga nimalar kiradi?
T
(
ikuvchilik buyumini tikishda andaza orqali bichib olingan buyumni oldin qo‘l choklari yordamida, so‘ngra mashina choklari bilan birlashtiriladi. Qo‘l choklaridan bezak choklarini tikishda, buyumning etak yoki yeng qismini qayi- rishda foydalaniladi. Qo‘l choklarini tikishni o‘rganishdan avval qo‘l ishlarida ishlatiladigan asbob-uskunalar va ulardan foydalanish tartibini bilib olishimiz kerak bo‘ladi. Buyumning sifatli tikilishida tikuv jihozlarining ahamiyati katta. Ishning sifati, ishchining ish unumi, ish qobiliyati va kayfiyati ko‘p jihatdan asbob va moslamalarning to‘g‘ri tanlanishiga bog‘liq. Asbob va moslamalar kiyim tikiladigan gazlama va bajariladigan ishlarning xiliga qarab tanlanadi. Qo‘l ishlarini bajarish uchun qulay bo‘lgan, ya’ni ish asboblari va materiallarning joylashishiga moslashgan ish stoli kerak bo‘ladi. Ish stuli ham o‘tirish uchun noqulaylik keltirib chiqarmasligi kerak.
Ish joyida to‘g‘ri o‘tirish qoidalari

1. 
   Stulda o‘tirganimizda oyoqlarimiz yerga tegib turishi kerak, aks holda qon aylanishi buzilishi mumkin.
   
2. 
   Qaddimizni to‘g‘ri tutib, boshimizni biroz egib ishlashimiz lozim.
   
3. 
   Ishlayotganda muk tushib olmang.
   
4. 
   Tirsaklarimizni bukkan holda, lekin ularni stolga qo‘ymasdan ishlashimiz lozim.
   
5. 
   Bajarayotgan ishimiz bilan ko‘zlarimiz orasidagi masofa 30 cm bo‘lishi talab etiladi.
   
6. 
   Ish stolimizga yorugTik chap tomondan yoki to‘g‘ridan tushib turishi kerak.
   

T ikish jarayonida kerakli boTadigan ish qurollari: masshtab chizg‘ichi, qalam, qog‘oz qirqish uchun qaychi, gazlama qirqish uchun qaychi, tikuvchilik bo‘ri, nusxa tushiruvchi qog‘oz, ignalar to‘plami, iplar to‘plami, santimetrli tasma, to‘g‘nag‘ich, angishvona.