|
Жадвални ўқишга доир эслатма: 3х4 нинг маъноси: 3-устун ва 4-сатрнинг кесишган жойидаги ўқувчини билдиради. Бу ўқувчи ўзини “Мен 3-кичик гуруҳнинг 4-ўқувчисиман”,-деб гапиришга ўрганиши керак. Шунингдек, 1х5 нинг маъноси: 1-устун ва 5-сатрнинг кесишган жойидаги ўқувчини билдиради. Бу ўқувчи ўзини “Мен 1-кичик гуруҳнинг 5-ўқувчисиман”,-деб гапиришга одатланиши лозим ва ҳоказо.
Ўқитувчи ўзи ўқитадига синфда кичик гуруҳларни шакллантириш ишини осонлаштириши учун жадвалдаги катакларга, ундаги ёзувларга мос равишда ўқувчиларининг исми шарифларини ёзиб чиқишлари кифоя.
Кичик гуруҳлардаги ўқувчиларни ўринлаштириш комбинацияси муҳим зарурий талабларга жавоб бериши талаб этилади:
1)ҳар бир кичик гуруҳда камида 1 тадан аълочи ва 1 тадан яхши ўзлаштирувчи ўқувчилар бўлиши;
2)мавжуд 5 та кичик гуруҳлараро ўқувчиларнинг аралашуви (рамзий маънода сафарга чиқиши)дан, ҳосил қилинадиган янги кичик гуруҳлар шаклланганда ҳам, уларнинг ҳар бири таркибида яна камида 1 тадан аълочи ва 1 тадан яхши ўзлаштирувчи ўқувчиларнинг бўлиши.
3)суст ўзлаштирувчи ўқувчилар, кичик гуруҳнинг доимий стоционар ўқувчилари бўлишади. Дастлабки кичик гуруҳлар ўқувчиларидан, янги кичик гуруҳлар шакллантирилганда ҳам, суст ўзлаштирувчи ўқувчилар ўз ўрнида қолишади, Рамзий маънода айтганда, улар сафарга чиқишмайди.
Ушбу уч талаб, таклиф этилаётган жадвалда эътиборга олинган. Масалан, 5 та кичик гуруҳлардаги ўқувчилар ўзларининг рақамларига мос янги кичик гуруҳлар ҳосил қилишганда: биринчи кичик гуруҳнинг 2-аълочи ўқувчиси, янгидан шаклланган 2-кичик гуруҳга ўтса, 2-кичик гуруҳнинг 1-аълочи ўқувчиси, янгидан шаклланган 1-кичик гуруҳга ўтиб, дастлабки кичик гуруҳдаги аълочи ўқувчининг ўрнини тўлдиради. Бироқ, 1-кичик гуруҳнинг биринчи ва 2-кичик гуруҳнинг иккинчи рақамдаги суст ўзлаштирувчи ўқувчилари ўз ўринларида қолишади. Шунга ўхшаш, биринчи кичик гуруҳнинг 5-аълочи ўқувчиси, янгидан шаклланган 5-кичик гуруҳга ўтса, 5-кичик гуруҳнинг 1-аълочи ўқувчиси, янгидан шаклланган 1-кичик гуруҳга ўтиб, дастлабки кичик гуруҳдаги 5-аълочи ўқувчининг ўрнини тўлдиради. Бироқ, 1-кичик гуруҳнинг биринчи ва 5-кичик гуруҳнинг бешинчи рақамдаги суст ўзлаштирувчи ўқувчилари ўз ўринларида қолишади ва ҳакоза.
Кичик гуруҳлардаги фаол аълочи ёки яхши ўзлаштирувчи ўқувчилардан бири сардор, ўқув фани бўйича энг фаол ва аълочи бир ўқувчи команда бошлиғи, ўқитувчи эса тренер вазифасини бажаради. Дарс жараёнида кичик гуруҳлар сардорлари ва команда бошлиғининг синф бўйлаб эркин ҳаракатланишларига рухсат этилади.
Агар синфда 28 нафар ўқувчи бўлса, уларнинг 25 нафаридан, ҳар бири 5 ўқувчидан иборат, 5 та кичик гуруҳлар шакллантирилади. Қолган 3 нафар аълочи ўқувчилардан алоҳида кичик гуруҳ ҳосил қилинади. Бу 3 нафар аълочи ўқувчи ҳисобидан, маълум сабабларга кўра дарсда иштирок эта олмаётган ўқувчиларнинг ўрнлари тўлдирилади.
Кичик гуруҳларни шакллантириш ва улар билан ишлашда 5х5х1 (5 та кичик гуруҳим бор, ҳар бирида 5 тадан ўқувчим бор, ҳаммасига бир хил топшириқ), 5х5х2 (5 та кичик гуруҳим бор, ҳар бирида 5 тадан ўқувчим бор, икки хил топшириқ. 1-, 3-, 5-кичик гуруҳларга бир хил топшириқ, 2-, 4-кичик гуруҳларга алоҳида топшириқ), 5х5х5 (5 та кичик гуруҳим бор, ҳар бирида 5 тадан ўқувчим бор, ҳар бирига алоҳида-алоҳида топшириқ) рақамли методлардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Албатта, синф ўқувчиларининг ўқув фанидан ўзлаштириш даражаларини эътиборга олган ҳолда, 5х5х2 ва 5х5х5 вариатларда ишлашга ўтишдан олдин, ўқитувчи кўпроқ 5х5х1 рақамли методда ишлаб, ўзининг маҳоратини ошириб, ўқувчиларни ушбу методикага мослаштириб, “Бир киши ҳамма учун, ҳамма бир киши учун” шиори асосида ишлашга ўргатиб олиши зарур.
Республикамиз мактабларида фаолият кўрсатаётган синфлар ўқувчилари сонидан келиб чиққан ҳолда 4х4х1, 6х6х1, 7х7х1 ва ҳакоза рақамли методлардан ҳам фойдаланиш мумкин. Биз ўтказган тажрибалар, кичик гуруҳларни шакллантиришнинг 5х5х1 рақамли методининг энг оптимал вариант эканлигини кўрсатди. Бундан кўринадики, таълимда натижадорликка эришиш учун синфлардаги ўқувчилар сонининг 25 тадан ошмагани мақсадга мувофиқ.
Хулоса қилиб айтганда, ўқитувчининг ўқувчилари билан кичик гуруҳларда ишлаши нафақат дарсларнинг сифатли ва самарали, натижадор бўлишини, халқаро баҳолаш ташкилотлари талабларига жавоб беришларини таъминлайди, шунинг билан биргаликда, таълимнинг бош мақсади бўлган, жамият, давлат ва оила олдида ўзининг масъулиятини чуқур англайдиган эркин фикрловчи фаол фуқароларни тарбиялаш ишига ўзининг ижобий таъсирини кўрсатади.
Фойдаланилган адабиётлар
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ёшларни маънавий-ахлоқий ва жисмоний баркамол этиб тарбиялаш, уларга таълим-тарбия бериш тизимини сифат жиҳатидан янги босқичга кўтариш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 2018 йил 14 августдаги ПҚ-3907 сонли Қарори. - Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Халқ таълими тизимига оид фармон ва қарорлари” тўплами. –Самарқанд, 2018.
2018 йил 5 сентябрдаги “Халқ таълими тизимига бошқарувнинг янги тамойилларини жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-3931-сонли Қарори. - Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Халқ таълими тизимига оид фармон ва қарорлари” тўплами. –Самарқанд, 2018.
2018 йил 5 сентябрдаги “Халқ таълимини бошқариш тизимини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ -5538-сонли фармони
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев ҳузурида 2019 йил 23 август куни “Ёшларни ватанпарварлик рухида тарбиялаш ва жамиятда ўқитувчи мавқеини ошириш” масалаларига бағишлаб ўтказилган видеоселектр мажлиси Баёни. – 2019 йил 27 август. № 19750-хҳ.
2020 йил 24 январдаги Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси. -Халқ сўзи газетаси. 2020 йил, 25 январь.
Таълим-тарбия технологиялари ва жаҳон тажрибаси модули бўйича Ўқув-услубий мажмуа //Тузувчилар Г.Елдашева, Г.Каримова. –Тошкент, 2018.
Азизхўжаева Н.Н. Педагогик технологиялар ва педагогик махорат. – Т.: “Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси Адабиёт жамғармаси” нашриёти. 2006.
Г.Б.Амирова, О.У.Авлаев, У.А.Бутаева. Таълимда интерфаол методлар ва тренинглар. -Тошкент, 2018.
Давронов П.З. Янги педагогик технологиялар. – Самарқанд, 2008.
Do'stlaringiz bilan baham: |
