Republika e Kosovës Qeveria Ministria e Zhvillimit Ekonomik Strategjia e Kosovës për ti

3.2.2.Analizë e konkurrencës

Shifrat dhe trendët e cekura më lartë tregojnë që tregjet e përzgjedhura të synuara paraqesin destinacione shumë atraktive për eksportim, me potencial substancial t tregut dhe rritjes. Andaj, nuk është çudi që konkurrentët nga rajonet dhe shtetet tjera gjithashtu përpiqen që të futen në këto tregje.

Për ta kuptuar më mirë situatën e konkurrencës dhe për pozicionim strategjik të industrisë së TI-së në Kosovë, grupi punues i ka bërë edhe disa analiza të shkurtra të konkurrentëve ekzistues dhe potencial. Për qëllim të analizës së konkurrencës, grupi punues i strategjisë e ka shtjelluar një hartë të pozicionimit në bazë të karakteristikave kryesore të dallimeve, çmimeve dhe cilësisë (figura 26):

Figure : Pozicionimi në hartë me konkurentët kryesor

Grupi punues i strategjisë i ka identifikuar edhe përparësitë dhe mangësitë e konkurrentëve kryesor të shfaqura në hartën e pozicionimit më lartë:

Përparësitë e konkurrentëve	Mangësitë e konkurrentëve
Çmime dhe struktura të kostos shumë konkurrente Ekonomi të shkallës Stabiliteti politik Sistem të mirë të arsimit FDI Qasja në kapital/financim Standardizimi Stimulimet nga qeveria Nuk kanë kufizime në udhëtim (viza)	Mungesa e aftësive të ndonjë gjuhe specifike të Evropës (p.sh. gjermanisht) Paga dhe çmime në rritje e sipër Faktorët demografik Ikja e trurit Lokacioni gjeografik (mungesa e faktorëve për kontraktim në vende të afërta)

3.2.3.Kërkesat e konsumatorëve dhe faktorët kyç të suksesit

Për sa i përket tregjeve të përzgjedhura të synuara, anëtarët e grupit punues të strategjisë i kanë identifikuar gjashtë grupe kryesore të synuara dhe segmente të konsumatorëve potencial, të përshkruara në diagramin në vijim:

Figura : Grupet e synuara dhe segmentet e klientëve potencial

Përveç grupeve të synuara të cekura më lartë, shoqatat dhe grupet e TI-së janë identifikuar si partnerë strategjik të bashkëpunimit dhe shumëfishimit. Në fakt, STIKK tashmë ka vendosur bashkëpunim strategjik me disa shoqata dhe grupe të TI-ve, kryesisht në Gjermani, Austri dhe Norvegji.

Për sa i përket kontraktimit në vendet e largëta/të afërta, objektivat kryesore të grupeve të synuara dhe konsumatorëve potencial përfshijnë zvogëlimin e kostos, qasjen më të mirë në burime dhe shkathtësi teknike, fleksibilitetin më të madh, përmirësimin e cilësisë, optimizmin e procesit, përshpejtimin e inovacionit, dhe përqendrimin në kompetencat kryesore. Një shtytës tjetër i kontraktimit nga kompanitë Gjermane, Holandeze, të MB-së dhe Norvegjisë është rritja e shpejtë e mungesës së shkathtësive të TI-së në këto shtete.

Identifikimi i kërkesave specifike të konsumatorëve dhe faktorëve kyç të suksesit, është esenciale për arritjen e përshtatjes strategjike ndërmjet aftësive të industrisë së TI-së në Kosovë dhe strukturës së kërkesës së tregjeve të synuara të eksportit. Në bazë të rezultateve të analizës së tregut të të eksportit, grupi punues i strategjisë e ka nxjerr një numër të këtyre kritereve dhe faktorëve, të cilat do të paraqiten në tabelën në vijim sipas tri dimensioneve të konkurrencës: marketingu dhe pozicionimi, cilësia dhe proceset, dhe teknologjia dhe aftësitë:

Kriteret e konsumatorëve dhe faktorët kyç të suksesit

Dimensioni 1: Marketingu dhe pozicionimi

Krijimi i “brendit nacional” (grupi i ekselencës) Ekzistimi i strategjisë gjithëpërfshirëse të marketingut të eksportit Referencat ndërkombëtare Vënia e çmimeve në mënyrë konkurruese dhe transparente e bazuar në vlerën e konsumatorit Aftësia për të komunikuar vlerën e konsumatorit dhe ROI-në në mënyrë efektive për kontraktimin në vendet e largëta dhe të afërta Përdorimi i “pilot projektit” si hapës i dyerve Marketingu profesional dhe prania në rrjet Menaxhimi kyç i llogarive dhe marrëdhënieve me konsumatorë Segmentimi dhe specializimi i tregut sipas: madhësisë së kompanisë (NVM), teknologjisë, vertikaleve, fushave funksionale, proceseve të biznesit Integrimi i tregut dhe trendeve të teknologjisë (p.sh. transformimi digjital, “cloud computing”, siguria e TI-së) në mënyrë efektive në portofolin e shërbimit Përqendrimin i shërbimet specifike të kontraktimit në vendet e largëta (p.sh. testimi i softuerëve) Partneritetet strategjike, rrjetet dhe aleancat në tregun e synuar të eksportit (futja në treg në mënyrë të tërthortë) Komunikimi i qartë i përparësive të kontraktimit në vendet e afërta (kombinimi i destinacioneve me rrezik të ulët me përparësitë e kostos)

Dimensioni 2: Cilësia & Proceset

Shkathtësi të menaxhimit të projekteve: punë të vazhdueshme gjurmim dhe raportim Njohuria e proceduarve të vlerësimit, përzgjedhjes dhe blerjes Respektimi i kërkesave të cilësisë, afateve dhe buxhetit Menaxhim profesional i burimeve njerëzore (motivimi, menaxhimi i shkathtësive) me qëllim të minimizimit të luhatjeve Aleancat universitare dhe bashkëpunimi me nivelin akademik: përshtatja e shkathtësive dhe rekrutimi i qëndrueshëm Politika cilësore gjithëpërfshirëse dhe orientim të konsumatorit Standarde, metodologji dhe modele të procesit të menaxhimit të cilësisë: CMMI, ISO, RUP, Metodat e shkathëta, SCRUM, Six Sigma, ITIL Metodat e shkathëta (Scrum) për kontraktim në vende të afërta (veçanërisht relevante për projekte të vogla dhe për klientë nga NVM-të) Certifikimi: QM, menaxhim i projekteve, menaxhimi i proceseve, teknologjive Arsimimi i konsumatorëve (NVM): Si ta përdorim kontraktimin në vendet e largëta në mënyrë efektive duke zbatuar modele dhe procese të përshtatshme; trajtim i pritjeve lidhur me dorëzimin e në vend të produktit/shërbimit Respektimi i sistemeve dhe standardeve ndërkombëtare të menaxhimit të sigurisë (p.sh. ISO/IEC 27001, ISO/IEC 15408)

Dimensioni 3: Teknologjia dhe aftësitë

Sigurimi i arsimimit dhe trajnimit të vazhdueshëm Aftësia për të mbështetur klientët me vlerësime, përgatitjen e projekteve dhe specifikimet e kritereve (p.sh. me UML); dokumentacioni teknik Ndërtimi i aftësive relevante teknike, ne veçanti Java, C/C++, C#, .Net, Python, ABAP4, HTML, PHP, TYPO3, SAP, Oracle, iOS. Masa për të siguruar siguri dhe mbrojtje të të dhënave Kombinim i teknologjisë me njohurinë e biznesit (“aftësi hibride”) Specializimi dhe ekspertiza vertikale Reagimi teknik dhe aftësia e përshtatjes (p.sh. OSS, aplikacionet mobile) Shkathtësitë gjuhësore dhe trajnimi ndërkulturor (p.sh. aftësitë e gjuhës Gjermane si USP) Aftësi të performimit në vend Shërbime të integruara të kontraktimit për NVM-të: kombinim i konsulencës së TI-së dhe shërbimeve të kontraktuara me trajnim dhe tarifa të bazuara në sukses dhe llogari kryesore lokale Aftësia për ta mbuluar tërë ciklin e zhvillimit të softuerit dhe për të ofruar “zgjidhje me çelësa në dorë” (portofol i integruar e shërbimit)

3.2.4.Makro trendët e TI-së

Në kuadër të kornizës së analizave të jashtme, grupi punues i strategjisë i ka identifikuar disa makro trende të TI-së të cilat do të kenë ndikim kryesor në zhvillimin e ardhshëm të industrive dhe tregjeve globale të TI-së dhe janë veçanërisht relevante për industrinë e TI-së në Kosovë. Këto makro trende të TI-së përfshijnë:

• 
  Cloud computing
  
• 
  Analizimin e të dhënave të mëdha
  
• 
  Mobile computing
  
• 
  Mediat sociale
  
• 
  Industrinë 4.0 (sistemet-kibernetike-fizike, Interneti i Gjërave, sistemet e integruara)
  
• 
  Sigurinë e TI-së
  
• 
  E-shëndetësinë
  
• 
  E-energjinë
  

për shkak të rëndësisë së tyre për industrinë e TI-së në dhe ekonominë e Kosovës, këto makro trende janë adresuar dhe reflektuar përshtatshmërisht në strategjinë e Kosovës për TI (referojuni planit operativ).