www.pedagoglar.uz
20-son 3 –to’plam yanvar 2022
Sahifa: 289
fuqarolarning shu til imkoniyatlaridan foydalanishdagi madaniyati, savodxonligi,
me‘yorlari nazarda turiladi.
Bugungi kunda yoshlarimiz orasida davlat tili imkoniyatlarini to‘la bilmaslik,
o‘z tilida nafis so‘zlari bo‘la turib, ma‘nosini tushunmasa-da qo‘llayotgan chet tili
so‘zlaridan foydalanishlik holatlari kuzatilmoqda. O‘z vaqtida forsiy va arabiy
tillardan ham go‘zal imkoniyatlari bilan ustun turgan milliy tilimizga bo‘lgan hurmat
va e‘tiborni yo‘qotmasligimiz juda muhim.
www.pedagoglar.uz
20-son 3 –to’plam yanvar 2022
Sahifa: 290
ИНТЕНЦИОНАЛЛИК КАТЕГОРИЯСИНИ ИФОДАЛОВЧИ
ВОСИТАЛАР:
ИНГЛИЗ ТИЛИ МИСОЛИДА
Нажмеддинов Ахмад Рахматович
Қўқон давлат педагогика институти ўқитувчиси
Аннотатция.
Интенсионалликни ифодаловчи воситалар хилма-хил ва
ранг-баранг бўлиб, бу хам бўлса функционал семантик майдоннинг
тарқоқлиги, полицентрик эканлигидан, яъни ядро-периферия дифференцияли
марказга эга эканлигидан далолат беради.
Калит сўзлар.
Kомпонент, фразеологизм, соматика, интенционал
фразеологизм, лексема, бирикма, постулат.
Функционал грамматиканинг асосий постулатларидан бири шуки, хар
қандай тил инсон томонидан муайян интенцияни амалга ошириш учун
ижтимоий интеракция ‒ мулоқот жараѐнида қўлланилувчи восита ва
механизмлар мажмуига эгадир
21
. Муайян маънони лисонда ифодаловчи
воситалар функционал грамматика нуқтаи назаридан майдон тузилмасини
ташкил қилиб, фаоллик даражасининг турли кўрсаткичларига эга. Шу
жихатдан лисоний воситаларнинг тизимлаштирилган тузилмавий шаклини
функционал‒семантик
майдон
сифатида
талқин
қилиш
мумкин
22
.
Интенционаллик категориясини вербаллаштирувчи воситалар мажмуи тилнинг
барча сатхларида мавжуд бўлиб, уларнинг барчаси гап пропозициясининг
эксплицит интенционал қобиғини ташкил қилишда мухим роль ўйнайди.
Мазкур воситаларни функционал‒семантик майдон тузилмаси кесимида тахлил
қилиш мазкур майдон таркибини уни ташкил қилувчи бирликлар учун умумий
бўлган семантик белги инвариантлари асосида аниқлаш; белгиланган мезонлар
асосида мадоннинг марказий доминант ва периферия бирликларини белгилаш;
майдон бирликларининг ўзаро алоқасини, шунингдек, уларнинг бошқа
21
Кубрякова Е.С, Шахнарович A.M., Сахарный Л.В. Человеческий фактор в языке: Язык и порождение речи.
Под ред. Б.А. Серебренникова. - М.: Наука, 1991. ‒ С.217
22
Бондарко А.В. Принципы функциональной грамматики и основы аспектологии. — Л.: Наука, 1983. ‒ С.43
Do'stlaringiz bilan baham: |