Реле ҳимояси бўйича умумий тушунчалар

Ruxsat  etilgan  sharoitlar  -  ishlab  chiqarish  inshootlarida  mavjud  bo‘lgan 

shunday  mikro  iqlim  kursatkichlarini  ifodalaydiki,  bunda  ushbu  sharoitlarning 

odam organizmiga uzok vakt davomida tizimli tarzda ta’sirida organizmda keskin 

tarzdagi  me’yoriy  funksional  o‘zgarishlarni  keltirib  chiqarmaydigan,  organizmda 

zo‘riqishli  termoregulyasiya  mexanizmlarini  talab  qilmaydigan,  ya’ni  odam 

organizmning  fiziologik  imkoniyatlari  darajasidan  chiqib  ketmaydigan  ta’sirlar 

tushiniladi.  Bunday  sharoitlarda  mehnat  qilayotgan  odam  organizmida 

jarohatlanishlar  yoki  sog‘likning  buzilish  xolatlari  kuzatilmaydi,  biroq  qisman 

xolatlarda ishchilarning o‘zini yomon xis qilishlari va mehnat qobiliyatining biroz 

susayishi kuzatilishi mumkin. 

GOST  12.  1.005-88  buyicha  «Ishlash  soxasining  xavosi.  Umumiy  sanitar-

gigienik talablar». Umumiy sanitar-gigienik talablar ishlab chiqarish inshootlarida 

mexnat  faoliyatining  qiyinlik  darajasiga  bog‘lik  xolatda,  inshootda  ortiqcha 

issiqlikning  miqdori  va  mavsumga  qarab  (yilning  davrlari)  optimal  va  ruxsat 

etilgan mikro iklik ko‘rsatkichlarini ifodalaydi. 

GOST  ga  muvofik  tarzda  yilning  sovuqva  o‘tish  mavsumlari  farqlanadi 

(tashqi  muxitning  sutka  davomidagi  xavo  xarorati  o‘zgarishlari  +10°C  va  undan 

---

 

63 

yuqori  bo‘lishi  kuzatiladi).  Barcha  bajariladigan  ishlar  qiyinlik  darajasiga  ko‘ra, 

quyidagi toifalarga bo‘linadi: 

- 

engil (kuvvat sarflanishi 172 Vt gacha); 

- 

o‘rtacha og‘irlikdagi (quvvat sarflanishi 172-293 Vt gacha); 

og‘ir (kuvvat sarflanishi 293 Vtdan yuqori). 

Ichki  mikro  iqlim  sharoitida  ortiqcha  issiqlik  mikdorining  qiymatiga  ko‘ra 

barcha ishlab chiqarish inshootlari quyidagi turlarga bo‘linadi: 

- 

ishlab chiqarish inshootida yaqqol tarzdagi sezilarsiz miqdordagi ortiqcha 

issiqlikning mavjudligi 

- 

yaqqol  tarzdagi  ortikcha  issiqlik  miqdorining  sezilarli  xolatda  ortiqcha 

miqdori mavjudligi  

  Sezilarsiz  tarzdagi  ortiqcha  issiqlik  mikdori  mavjud  bo‘lgan  ishlab 

chiqarish 

inshootlari  «sovuk  sexlar»  deb  ataladi,  sezilarli  tarzdagi  ortiqcha  issiqlik 

miqdori  mavjud  bulgan  ishlab  chiqarish  inshootlari  esa  «issik  sexlar»  deb 

nomlanadi.