Rektifikatsiyalash kalonnasi tizimida qo’llaniladigan bug’latgich aparati xisobi

Rektifikatsion kolonnalarni hisoblash
Misol tariqasida etil spirti-suv aralashmasini ajratish uchun uzluksiz ishlaydigan rektifikatsion kolonnani (tarelkali) hisoblashni ko`rib chiqamiz. Etil spirti-suv aralashmasining massaviy sarfi G=800 kg/soat etil spirtining
boshlang‘ich eritmadagi kontsentratsiyasi a<sub>f</sub> = 20% (mass); etil spirtning ditsillyatdagi kontsentratsiyasi a<sub>d</sub> = 91% (mass); etil spirtining kub qoldig‘idagi kontsentratsiyasi a<sub>w</sub> = 2,6% (mass); flegmaning ortiqchalik koeffitsienti <sub>R</sub> = 1,3;  = 0,5; tarelkalar orasidagi masofa h = 200 mm; isituvchi bug‘ bosimi p<sub>b</sub> = 0,3 MPa; rektifikatsiya jarayoni atmosfera bosimida tashkil etilgan. Ditsillyat G<sub>d</sub>, kub qoldig‘i G<sub>w</sub> va tarelkalar miqdori n, hamda kolonna balandligi N, diametri D<sub>k</sub>va isituvchi bug‘ sarfi D larni aniqlash zarur.
Moddiy balans (5.125) formuladan hosil bo`layotgan ditsillyat miqdorini aniqlaymiz:

formuladan esa kub qoldig‘ining miqdori topiladi:

Rektifikatsiya jarayonini u-x koordinatlarida qurish uchun boshlang‘ich aralashma, ditsillyat va kub qoldiqlari tarkibidagi engil uchuvchan komponent kontsentratsiyasini quyidagi formulalar yordamida mol ulushlarda ifodalash mumkin:

bu erda M_a va M_v- engil spirt va qiyin suv uchuvchan komponentlarning molekulyar massalari:

Bajardi											Bet
Rahbar
O’lch	varaq	№ xujjat	Imzo		Sana
Tajriba malumotlari asosida u - x kordinatlarida boshlang‘ich aralashma uchun muvozanat chizig‘ini qo`ramiz. (5.137) formula yordamida minimal flegma sonini aniqlaymiz: bu erda yfm - boshlang‘ich aralashma tarkibidagi engil uchuvchan komponent bilan muvozanatda bo`lgan bug‘dagi engil uchuvchan komponent kontsentratsiyasi. Kolonna yuqori qismi uchun ishchi chizig‘ini qurish uchun (5.138) formuladan haqiqiy flegma sonini hisoblaymiz: Kesma V ning uzunligini topamiz (5.46-rasm): So`ng, ordinata o`qida V=0,3 kesmani o`lchab, uni A nuqta (xd = ud koordinatli) bilan birlashtiramiz va kolonnaning yuqori qismi uchun ishchi chiziq olamiz. Patski qism uchun ishchi chiziq esa, V nuqtani (xf, uf - kordinatli) S nuqta (xw = ywkoordinatli) bilan birlashtirib aniqlanadi. Kolonna patski va yuqori qismlaridagi kontsentratsiya o`zgarishi pog‘onalarining soni (n) ni aniqlaymiz. Buning uchun muvozanat va ishchi chiziqlari orasiga A nuqtadan S gacha pog‘onali chiziqlar o`tkazamiz. Tarelka soni (5.66) formula yordamida topiladi, yani: Kolonnaning haqiqiy balandligi esa
Bajardi											Bet
Rahbar
O’lch	varaq	№ xujjat	Imzo		Sana
bu erda h – tarelkalar orasidagi masofa, m. Qurilma diametri ushbu formuladan hisoblanadi: bu erda V - kolonnadagi bug‘ sarfi; wu- bug‘ning ishchi tezligi. bu erda typ= 87°S - kolonnadagi bug‘larning o`rtacha temperaturasi. Kolonnadagi bug‘ning tezligi quyidagicha aniqlanadi: bu erda ts, b - suyuqlik va bug‘ning o`rtacha zichliklari.
Bajardi											Bet
Rahbar
O’lch	varaq	№ xujjat	Imzo		Sana
Bug‘ning o`rtacha zichligi: Kubdan chiqayotgan bug‘ning zichligi (bug‘ faqat toza suvdan iborat deb taHmin qilinganda), bu erda tw = 95°S - kubdagi aralashma qaynash temperaturasi. Deflegmatorga kirayotgan bug‘ning zichligi (bug‘ faqat toza spirtdan iborat deb taHmin qilinganda), bu erda td+78°S - spirtning qaynash temperaturasi. Kolonnadagi suyuqlikning o`rtacha zichligini 78°S li spirt zichligi va kubda suvning qaynash temperaturalarining o`rtacha qiymati deb topamiz: Unda Ishchi tezlikni ruxsat etilgan chegaraviy tezlikdan 20% ga kam miqdorda qabul qilamiz, yani Unda, kolonnaning diametri
Bajardi											Bet
Rahbar
O’lch	varaq	№ xujjat	Imzo		Sana
Issiqlikning umumiy sarfi rektifikatsion kolonnaning issiqlik balansidan aniqlanadi: bu erda rd = 850 kJ/kg aralashmaning issiqlik hosil qilish issiqligi; tsf = 4310, tsd = 3600, tsw = 4190 J/(kgK) solishtirma issiqlik sig‘imlar; tf, td, tw - xf, xd, xw 5.46-rasmdagi egri chiziqlaridan topiladigan qaynash temperaturalari; tf = 87°S, td = 78°S, tw = 95°S ga teng deb qabul qilamiz. Atrof muHitga issiqlikning yo`qotilishi umumiy issiqlik sarfidan 3...5% deb qabul qilinadi, yani Issiqlik sarfi: Isituvchi bug‘ sarfi: bu erda i = 2730 kJ/kg - isituvchi bug‘ entalpiyasi; i = 558,9 kJ/kg – kondensat entalpiyasi. Isituvchi bug‘ va kondensatlarning entalpiyalari to`yingan suv bug‘i bosimi bo`yicha jadvaldan aniqlanadi.
Bajardi											Bet
Rahbar
O’lch	varaq	№ xujjat	Imzo		Sana
Xulosa Kurs ishim «Uzluksiz ishlaydigan rektifikatsiyalash apparitini hisoblash» mavzusida bajarildi. Kurs ishimni bajarish jarayonida quyidagi ishlar amalga oshirildi: Ushbu berilgan mavzu bo‘yicha berilgan jarayon to‘liq o‘rganildi; Jarayonni amalga oshiruvchi qurilmalar taxlil qilindi; Topshiriqda berilgan shartlar bo‘yicha qurilmaning hisob qismi bajarildi; “Asosiy texnologik jarayonlar va kurilmalar ” bajargan kurs ishim menga fanni yanada chuqurroq o‘rganish va olgan bilimlarini mustahkamlashga ko‘maklashdi.
Bajardi											Bet
Rahbar
O’lch	varaq	№ xujjat	Imzo		Sana
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 1. N.R. Yusupbekov, X.S. Nurmuxammedov, Ismatullayev P.R., Zokirov S.G., Mannonov U.V. «Kimyo va oziq – ovqat sanoatlarning asosiy jarayon va qurilmalarini hisoblash va loyihalash» Toshkent.; ToshKTI, 2000.-231b. 2. Z. Salimov, I. To‘ychiyev. Ximiyaviy texnologiya protsesslari va apparatlari. T.: O‘qituvchi, 1987. - 480 b. 3. Z.Salimov. Intensifikatsiya texnologicheskix prosessov proizvodstva rastitel’nix masel. T.: «Uzbekiston», 1981. - 266 s. 4. Z. Salimov, O. B. Erofeyeva. Intensifikasiya texnologicheskix prosessov ximicheskix i pishevix proizvodstv. T.: «Uzbekiston»,1984. 5. Z. Salimov. Kimyoviy texnologiyaning asosiy jarayonlari va qurilmalari.: Oliy o‘quv yurtlari uchun darslik. T. 1. T.: O‘zbekiston, 1994.- 366 b. 6. Z. Salimov. Kimyoviy texnologiyaning asosiy jarayonlari va qurilmalari. T.2. Modda almashinish jarayonlari: Oliy o‘quv yurtlari uchun darslik. T. : O‘zbekiston, 1995.- 238 b. 7. Kavetskiy G.D., Vasil’ev B.V. Prosessi i apparati pishevoy texnologii. 2- izd., pererab.i dop. M.: Kolos, 1999. - 551 s. 8. A. S. Ginzburg. Osnovi teorii i texniki sushki pishevix produktov. M.: Pishevaya promishlennost’, 1973. - 528 s. 9. N.R. Yusupbekov, X.S. Nurmuxamedov, S.G. Zokirov Kimyoviy texnologiya asosiy jarayon va qurilmalari.-Toshkent.; «Shark»,2003.-644 b. 10. N.R. Yusupbekov, X.S. Nurmuxamedov, Ismatullayev P.R. Kimyo va ozik – ovkat sanoatlarning jarayonlari va kurilmalari fanidan xisoblar va misollar. Toshkent.; «Kimyo texnologiya instituti». 11. N.R. Yusupbekov, X.S. Nurmuxamedov, Ismatullayev P.R., Zokirov S.G., Mannonov U.V. «Kimyo va oziq – ovqat sanoatlarning asosiy jarayon va qurilmalarini hisoblash va loyihalash» Toshkent.; ToshKTI, 2000.-231b. 12. Pavlov K.F., Romankov P.G., Noskov A.A. Primerы i zadachi po kursu prosessov i apparatov.L.:Ximiya,1987, 576 s.
Bajardi											Bet
Rahbar
O’lch	varaq	№ xujjat	Imzo		Sana