Rekombinant dnk va plazmidlar Prezentatsiya

membranasining teshiklaridan o‘ta oladi. Plazmidlar tarkibi, asosan, antibiotik yoki zaharli

toksin parchalovchi ferment sintez qiladigan genlardan iborat. Shu tufayli plazmidlar

bakteriya, achitqi va zamburug‘larning antibiotik va zaharli toksinlarga chidamliligini

ta’minlaydi

Rekombinant DNK olish

GENETIK REKOMBINATSIYA – bu turli manbalardan olingan genlarning

yoki genlarning normal biologik almashinuvi natijasida o‘zgargan

xromosomaning hosil bo‘lishi.

Turli organizmlarning genlarini sun’iy yo‘l bilan birlashtirib, rekombinant

DNK olish mumkin. Gen muhandisligi yoki rekombinant DNK

texnologiyasida tajribalar yo‘li bilan bir organizm (donor) irsiy

materialini boshqa organizm (retsipiyent)ga o‘tkazish orqali bu

genlarning irsiylanishi ta’minlanadi.

Sun’iy ravishda rekombinant DNK olish va genlarni klonlash ilk bor

1972-yilda AQSH olimlari Boyer va Koen tomonidan amalga oshirildi. Bu

olimlar E.coli bakteriyasining xromosoma DNKsi va shu bakteriya

plazmidasiga alohida probirkalarda «yopishqoq» uch hosil qiluvchi

EcoRI (eko-er-bir) restriktaza fermenti bilan ishlov berganlar.

DNK bo‘lagini klonlashda vektor sifatida virus va fag DNK molekulasidan yoki ko‘chib

DNK bo‘lagini klonlashda vektor sifatida virus va fag DNK molekulasidan yoki ko‘chib

yuruvchi genetik elementlardan ham foydalanish mumkin. Gen muhandisligida quyidagilar

amalga oshiriladi:

1. Kerakli genga ega donor organizmlardan zarur genlar ketma-ketligiga ega bo‘lgan DNK

molekulasi ajratib olinadi.

2. Donor DNKsining zarur geni fermentlar ta’sirida boshqa qismlardan ajtatib olinadi.

_3. Retsipiyent hujayra (qabul qiladigan hujayra)ga biror genni kiritish uchun mazkur hujayraga

kira oladigan uncha katta bo‘lmagan DNK molekulasidan foydalaniladi. Bunday molekula

vektor deyiladi.

4. DNK-vektorni donor genini kiritish mumkin bo‘lgan joyidan ferment yordamida kesiladi.

5. Ajratib olingan gen vektor molekulaga «tikiladi». Rekombinant DNK hosil qilinadi va

klonlanadi. Kiritilgan gen saqlovchi yangi DNK molekulasi xo‘jayin retsipiyent hujayrasiga

kiritiladi.

6. Xo‘jayin hujayrada DNK replikatsiyalanadi va hujayraning bo‘linishi orqali avlodlarga beriladi.

7. Rekombinant DNKni xo‘jayin hujayraga kiritish transformatsiya deyiladi. Yot DNK bo‘lagiga

ega bo‘lgan organizmlar transgen organizmlar hisoblanadi.

E'tiboringiz uchun rahmat!!!