Reje: Pedagogikalıq kompetentlikti qáliplestiriw hám rawajlandırıwdı

Tema.Pedagogikalıq kompetentlikti qáliplestiriw hám rawajlandırıwda motivaciya
Reje:
1.Pedagogikalıq kompetentlikti qáliplestiriw hám rawajlandırıwdı
motivlestiriw.
2.Motiv haqqında ulıwma túsinik
3.Motivtiń túrleri
4.Shaxstıń rawajlanıwına tásir etiwshi motivler

Búgingi kúnde úzliksiz bilimlendiriw sistemasınıń barlıq túrlerinde, sonıń

ishinde joqarı bilimlendiriw sistemasında da tálim-tárbiya jumısların innovacion
jańalıqlar menen bayıp, pedagogikalıq texnologiyalardıń hámde didaktikalıq
sistemalardıń túrli formalarınan paydalanǵan halda shólkemlestirilmekte. Bul bolsa
óz náwbetinde hár bir oqıtıwshıdan óziniń pedagogikalıq xızmetin qayta kórip
shıǵıw, qayta qurıwdı, yaǵnıy pedagogikalıq xızmettiń izleniwshilik xarakterge iye
bolıwın talap etpekte. Jańa didaktikalıq talaplarǵa juwap beretuǵın, pedagogikalıq
kásiptiń mazmunın tereńnen túsinetuǵın, jeke hám kásiplik sıpatların rawajlandırıp
barıw menen bir qatarda pedagoglardıń óz kásibin nátiyjeli shólkemlestiriwge
qaratılǵan pozitiv motivacion tayarlıǵı da úlken áhmiyetke iye.
Pozitiv (unamlı) aktiv motivaciya joqarı oqıw orınları oqıtıwshılarınıń
kásiplik rawajlanıwına, joqarı professonalizmge erisiwine hám shaxs sıpatında
rawajlanıwına úlken tásir kórsetedi.
Joqarı oqıw orınlarında oqıtıwshılardıń kásiplik motivaciyası tómendegilerde
kórinedi:
1. O.İ.Shilovanıń óziniń mektep oqıtıwshıları mısalında alıp barǵan
izertlewleri nátiyjesinde oqıtıwshınıń tiykarǵı pozitiv kásiplik motivaciyasınıń
kórsetkishlerine tómendegiler kiretuǵınlıǵın bildirgen. Bular:
- pedagogikalıq xızmettiń motivler strukturasında ishki motivke iye bolıw,
- nátiyjege erisiwge bolǵan motivaicya,
- oqıtıwshınıń ózin-ózi rawajlandırıwshılıq baǵdarlanǵanlıǵı
Sonday-aq, ilimpaz tárepinen pedagogikalıq xızmettiń motivler strukturasında
ózine tán ózgeshelikler bolatuǵınlıǵı da ilimiy jaqtan dálillengen. Yaǵnıy, shaxsqa
baǵdarlanǵan didaktikalıq sistemalardan paydalanǵan halda óziniń pedagogikalıq
xızmetin shólkemlestirgen oqıtıwshılardıń kásiplik motivaciyasınıń joqarı ekenligin
hámde kerisinshe dástúrge aylanǵan didaktikalıq sistemalar tiykarında óziniń
pedagogikalıq xızmetti shólkemlestirgen oqıtıwshılardıń kásiplik motivaciyasınıń
tómen bolatuǵınlıǵı dálillengen. Bunday kórsetkishler tekǵana mektep oqıtıwshıları
ushın emes, bálki joqarı oqıw orınlarınıń pedagog kadrlarına da tán qásiyet sanaladı.
2. Oqıtıwshılıq kásibin tańlaw sebepleri. Bunday sebepler túrlie bolıwı
múmkin. Máselen:
- oqıtıwshılıq kásibinińjámiyettegi áhmiyetlilik dárejesi,
- jaslar menen islesiw imkaniyatı,
- ilimiy isler menen shuǵıllanıwǵa bolǵan qızıǵıwshılıq,
- oqıtıwshılıq xızmet penen shuǵıllanǵan pedagoglardıń másláháti,
- shańaraq dástúrleri,
- basqa kásip penen shuǵıllanıwdan basqa tańlaw imkaniyatınıń bolmaǵanlıǵı
- basqa da sebepler.
3. Kásiplik xızmettińbelgili bir túrine bolǵan qızıǵıwshılıǵınıńústinliginde.
Joqarı oqıw orınlarında kásiplik xızmettińtúrleri sıpatında tómendegiler názerde
tutıladı:
- tikkeley – pedagogikalıq xızmet. Bunda pedagog óziniń oqıtıwshılıq
sıpatların hám kompetenciyasın rawajlandırıwǵa tiykarǵı itibarın qaratadı. Yaǵnıy
ózi oqıtatuǵın oqıw predmetine bolǵan qızıǵıwshılıq, oqıw ornında tálim processin
shólkemlestiriw hám pedagog-master dárejesine erisiw pedagogtıń kásiplik
motivaciyasınıń tiykarın quraydı. Oqıtıwshı óziniń kásiplik traektoriyasın oqıtıwshı
–didakt sıpatında qurıwǵa umtıladı.
- ilimiy-metodikalıq xızmet. Bunda oqıtıwshı oqıw predmeti boyınsha
talabalarǵa tálim beriwdińoptimal jollarına úlken itibar qaratadı. Bunda oqıtıwshı
tálimnińámeliy máselelerine ayırıqsha itibar qaratıp, ózin pedagog-metodist
sıpatında rawajlandırıp baradı.
- ilimiy-izertlewshilik xızmet. Bunda pedagog-masterdiń tikkeley
pedagogikalıq xızmet penen ilimiy metodikalıq xızmettiń birligin saqlaw ámelge
asırıladı. İlimiy izertlew jumıslarına bolǵan motivaciyanıń qáliplesiwi joqarı oqıw
orınlarınıń oqıtıwshılarınıń oqıtıwshı-ilimpaz sıpatında óziniń traektoriyasın
rawajlandırıwǵa sharayat jaratadı.
4. Sociallıq motivlar. Yaǵnıy joqarı oqıw orınlarınıń oqıtıwshılarınıń
materiallıq jaqtan payda kóriw hámde kar`eraǵa erisiwge bolǵan motivaciyası
onıńkásiplik xızmetiniń mazmunı menen baylanısı. Máselen pedagog
V.Vladimirovtıń bildiriwinshe, ilimiy pedagogikalıq xızmet penen
shuǵıllanıwshılardıń aylıǵı onıńkerekli dárejede jasawı ushın sharayat jaratıp
beretuǵın kólemde bolsa ol óziniń motivaciyalawshı hámde stimullastırıwshı tásirin
joǵaltadı. Endi aylıqqa qaraǵanda oqıtıwshı ushın óziniń miynetiniń dóretiwsheńlik
mazmunı áhmiyetlirek boladı, yaǵnıy oqıtıwshınıń miyneti tiykarǵı orındı iyeleydi.
Oqıtıwshılardıń tiykarǵı kásiplik motivaciyası kásiplik sheberlikke erisiwdegi
jeke-kásiplik rawajlanıwdıń traektoriyasın belgilep beredi.
Kásiplik motivaciya professinalizmdi rawajlandırıwdı háreketke keltiriwshi
kúsh sıpatında bir waqıttıń ózinde joqarı tálimde professionalizmdi rawajlandırıwdıń
hám faktorı hám mexanizmi sıpatında xızmet atqaradı.
Kásiplik motivaciyanıń faktor sıpatındaǵı roli oqıtıwshınıń kásiplik
xızmetiniń qálegen túrine (tikkeley–pedagogikalıq, ilimiy-metodikalıq hám ilimiy-
izertlewshilik xızmet) bolǵan qatnasınıń júzege shıǵıwınıń dárejesi menen
belgilenedi. Al motivaciyanıń mexanizm sıpatındaǵı roli bolsa oqıtıwshınıń
professionalizminiń bir pútin haldaǵı rawajlanıwın belgileydi, yaǵnıy olardaǵı
identifikaciya, individualizaciya, refleksiya mexanizmleriniń birligi saqlanadı.
Joqarı oqıw orınlarında oqıtıwshılardıń tiykarǵı kásiplik motivaciyası
sıpatında tómendegiler názerde tutıladı:
- kásibi tiykarında oqıtıwshınıń shaxs sıpatında ózin-ózi rawajlandırıw
imkaniyatları,
- aqıl miyneti,
- ózi oqıtatuǵın oqıw predmetine bolǵan qızıǵıwshılıǵı

Tapsırma.Joqarıda ótilgen tema boyınsha óz túsiniklerińizdi tómendegi kestelerge jazıń.

Ádebiyatlar:

1.Mavlonova R.A., Toʻraev O.T., Xasanboeva O, Xoliqberdiev K.M. -
«Pedagogika» T. «Oʻqituvchi » - 1998 i.
2. Mavlanova R.A., Vohidova N.H., Rahmanqulova N. Pedagogika nazariyasi
va tarixi. Darslik . –T. «Fan va texnologiyalar», 2010
3.Xoshimov K., Ochilov S., Oʻzbek pedagogikasi antologiyasi. Oʻquv
qoʻllanma. –T. Oʻqituvchi, 2010.
Internet tarmaqları.
www.google.uz
www.arxiv.uz
www.vikipedia.uz
www.ziyo.net