Reja: Yengil atletika sportining kelib chiqishi

O'quv jarayonining maqsad va vazifalari . Jismoniy tarbiya mashg'ulotlari jarayonining maqsadi - shaxsni har tomonlama va uyg'un rivojlantirish, shuningdek, harakat va ma'naviy-irodaviy fazilatlarni amaliy yo'naltirish, harakat qobiliyatlari, qobiliyatlari, shaxsiy va axloqiy fazilatlarini optimal rivojlantirish.
Yengil atletika bo`yicha mashg`ulot jarayonining maqsad va vazifalari . O`quv jarayonining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 1. Harakat malakalarini rivojlantirishning zaruriy darajasini tarbiyalash. 2. Yengil atletika texnikasida asosiy harakat malakalari va malakalarini, shuningdek, maxsus tayyorgarlik mashqlari texnikasini egallash. Talabalarni ko'nikmalarni egallashga va o'zgaruvchan sharoitlarga moslashishga undash. 3. Sport, mehnat va kundalik hayot uchun zarur bo'lgan ma'naviy, irodaviy va axloqiy fazilatlarni tarbiyalash. 4. Yengil atletikani o`rgatish uchun zarur bilim va ko`nikmalarni egallash.
Harakat tayyorlash tushunchasi . Harakat - tananing va uning qismlarining makon va vaqtga aylanishi. Erkin (umr davom etadigan) va ixtiyorsiz (tug'ma) harakatlar mavjud. Harakat faoliyati - bu odamning harakat faoliyatining maqsad sari namoyon bo'lishi, uning yordamida harakat vazifasi hal qilinadi. Harakat qobiliyatlari - bu harakatni boshqarish darajasi bo'lib, unda uning bir qismi bo'lgan har bir harakatning bajarilishini nazorat qilish kerak. Motor ko'nikmalari ancha individual harakatlarning nisbatan, hisobga sharoit va faoliyat natijalari, ham olib, bir faoliyatni bajarish uchun qobiliyati bor.
Harakat texnikasi haqida tushuncha . Mashq qilish texnikasi harakat vazifasini hal qilishning eng oqilona va samarali usuli hisoblanadi. Quyidagilar ajralib turadi:
- texnikaning asosi - yengil atletika mashqlari turining belgilovchi qismi;
- Texnikaning tafsilotlari muayyan harakat tizimining fazoviy-vaqt xususiyatlari, ularning tarkibi va takrorlanishlar ketma-ketligi bilan tavsiflanadi.
Harakat malakalarini shakllantirish bosqichlari. Harakat faoliyatining shakllanishida uch bosqich mavjud: 1. Harakat faoliyati bilan tanishish bosqichi harakat malakalarini shakllantirishning asosi hisoblanadi. 2. Harakat faoliyatini o'rganish bosqichi - harakat qobiliyatlarini rivojlantirish. 3. Harakat faoliyatini takomillashtirish bosqichi - harakat ko'nikmalarini shakllantirish. Harakat ko'nikmalarining asosiy qonunlari sekinlik va chidamlilik, chidamlilik va moslashuvchanlik, buzilish va joy almashishni o'z ichiga oladi.
Harakat ko'nikmalarini o'rgatish jarayonining vazifalari. 1. Ishtirokchilarni yengil atletikaning ushbu turini o’rganishga tayyorlash, ya’ni sport texnikasini o’zlashtirish uchun zarur bo’lgan eng oddiy harakatlarni boshqarish bilim, ko’nikma va malakalar bilan qurollantirish. 2. Yengil atletika mashg`ulotlari texnikasi asoslari va maxsus o`quv jihozlarini o`zlashtirish. Talabalarning kuchli ko'nikmalariga va o'zgaruvchan sharoitlarga moslashishga erishish. 3. Sport, mehnat va kundalik faoliyatda talab qilinadigan asosiy harakat ko‘nikmalari va malakalarini egallash. 4. Yengil atletika bo`yicha bilim va ko`nikmalarni egallash.
Ta'lim namuna sxemasi. Trening shartli ravishda 3 bosqichga bo'linadi.
1-qadam. Vazifa : ishtirokchilarga ushbu atletika mashqining texnikasi haqida to'g'ri tasavvur berish. Asboblar : 1. Mashqni tavsiflang, shuningdek, musobaqa qoidalariga muvofiq uni bajarishning asosiy qonunlari va shartlarini tushuntiring. 2. Musobaqa qoidalariga muvofiq o'quv jihozlarini namoyish qilish. 3. Har xil ko`rgazmali qurollar yordamida mashq bajarish va mashq qilish texnikasini illyustratsiya qilish bo`yicha ko`rsatmalar. 4. O‘rganilayotgan mashq texnikasining bosqichlari va elementlari haqida tasavvurga ega bo‘lish uchun mashqlarni ko‘rsating. 5. Jismoniy mashqlar elementlari va elementlarini bo'shashgan muhitda sinab ko'rish.
2-qadam. Vazifa : mashg'ulotning asosiy qismini, uning tafsilotlarini, shuningdek, ishtirokchilarning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda muz bilan mashq qilish texnikasini o'rgatish. Asboblar : 1. Yengil atletikaning muayyan turida harakat sifatlarini rivojlantirish uchun maxsus o'quv mashqlari. 2. O'rganilayotgan texnikaning asosiy bosqichlarini o'zlashtirish uchun maxsus yaqinlashtirish mashqlari. 3. Mashqning asosiy bosqichiga e'tibor qaratib, mashqni soddalashtiring. 4. Jismoniy sifatlar va harakat qobiliyatlarini rivojlantirish uchun maxsus yaqindan mashqlarni bajaring.
3-qadam. Maqsad : ishtirokchilarning individual xususiyatlarini inobatga olgan holda turli xil ishlash sharoitlarida muz bilan mashq qilish texnikasini takomillashtirish. Asboblar : 1. Yengil atletikaning muayyan turida harakat sifatlarini rivojlantirish uchun murakkab bo'lgan maxsus o'quv mashqlari. 2. O`quv texnikasining asosiy bosqichlarini o`zlashtirish uchun murakkab bo`lgan maxsus yondashuv mashqlari. 3. Mashqni murakkab va turli sharoitlarda bajarish. 4. Raqobat sharoitidagi mashqlar.
Jismoniy tarbiya vositalari . Yengil atletikada jismoniy tarbiyaning asosiy vositalari quyidagilardir: 1. Jismoniy mashqlar (tsiklik va siklik). 2. Tabiatda mavjud kuchlar (quyosh, havo, suv, harorat, iqlim sharoiti, landshaftlar va boshqalar). 3. Gigienik omillar (kun tartibi, ovqatlanish tartibi, shaxsiy va ijtimoiy gigiena).
Yengil atletika fanini o`qitish jarayonida pedagogik usullar. 1. Harakat texnikasini o`rgatish metodikasi. 2. Jismoniy mashqlar usullari (yukni shakllantirish yoki boshqarish). 3. Mashg'ulot jarayonining usullari (ishtirokchilarni tashkil etish).
Taqsimlangan o'qitish usuli o'rganilayotgan harakatning o'ziga xos xususiyatlarida sezilarli o'zgarishlarsiz, alohida mustaqil komponentlarga bo'linishi bilan farq qiladi. Uning har bir elementini o'rganib chiqqandan so'ng, elementlar o'rtasida uyg'unlikka erishish uchun harakat yaxlit holatda amalga oshiriladi.
Tanlab o'rganish usulida harakatning faoliyati amalga oshiriladi, lekin uning tuzilishining ayrim jihatlari ta'sir qiladi.
Yahlit o’qitish usuli harakatni o’rgatishning pirovard vazifasi uchun mo’ljallanganidek harakatni o’rgatishni ham nazarda tutadi .
1. Harakat texnikasini o`rgatish metodikasi.
A. Amaliyotda harakatlarni bajarish usullari.
B. Og'zaki usullarga hikoya qilish, tasvirlash, tushuntirish, suhbat, tahlil qilish, topshiriq, ko'rsatma, buyruq berish, baholash, hisoblash va boshqalar kiradi. Nima
V. Ko`rgazmalilik usullari - ko`rgazmalilik, ko`rgazmali qurollar, chiroqlar ko`rsatish.
G. Muloqotning eng keng tarqalgan usullari - kuzatuv, harakatning muayyan bosqichlarida jismoniy yordam va boshqalar.
2. Jismoniy mashqlar usullari (yukni boshqarish).
2.1. Qattiq o'lchangan mashqlar usullari yuk hajmini va dam olish oraliqlarini qat'iy o'lchagan holda harakat harakatlarini tez-tez takrorlash bilan tavsiflanadi:
- mashq qilishning standart usullari - yukning kattaligi va dam olish davomiyligi doimiy.
- uzluksiz yuklash usuli - ish uzoq muddatli, standart, ish qobiliyati o'lchanadi.
- oraliq yuklash usuli - harakatlar nisbatan muntazam oraliqlar orqali amalga oshiriladi.
- mashqni o'zgartirish usuli - harakatlarni bajarish jarayoniga ta'sir qiluvchi omillar o'zgartiriladi.
- intervalgacha bajarish usuli - turli nisbatlarda yuklash va dam olish o'lchamlarining muntazam ketma-ketligi.
2.2. O'yin usuli - bu amaliyotda harakat faoliyatini shartli modellashtirish.
2.3. Raqobat usuli - bu raqobatbardosh, chempionat yoki ehtimol undan yuqori natijadagi kuchlarni solishtirish.

Mavzu: Sportcha yurish va yugurish teхnikasi o’rgatish

Yurish va yugurish ommabop va keng tarqalgan jismoniy mashqlar bo`lib ular insonning хar tomonlama jismoniy rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi, u inson salomatligini mustahkamlashda, faol dam olishda ajoyib vosita bo’lib хizmat qiladi. Undan ko’pgina sport turlarida foydalaniladi va tezlikni o’zgartirib, shug’ullanuvchilar organizmiga maqsadli ta’sir ko’rsatib, istalgan natijaga erishiladi.
Yurish insоnning jоydаn-jоygа ko’chishini оddiy usuli bo’lib, turli yoshdаgi kishilаr uchun аjоyib jismоniy mаshq hisоblаnаdi.
Uzоq vа bir tеkis yurgаndа yoki yugurganda а’zоyi bаdаnidаgi qаriyb bаrchа mushаklаr ishlаydi, оrgаnizmdаgi yurаk-qоn tоmir, nаfаs оlish vа bоshqа sistеmаlаr fаоliyati kuchаyadi. Nаtijаdа mоddiy аlmаshinishi оrtаdi. Jismоniy mаshq sifаtidа оdаtdаgi yurishning аvvаlо sоg’lоm-lаshtirish аhаmiyati bоr.
Оddiy yurishdаn tаshqаri bоshqа хillаri hаm bo’lib ular: pахоddа yurish, sаfdа yurish vа spоrtchа yurish. Musоbаqаlаrdа yurishning tехnik jihаtdаn eng kеyin, lеkin eng fоydаli хili – spоrtchа yurish qo’lаnilаdi. Uning tеzligi оddiy yurishgа nisbаtаn ikki mаrtа оrtiq. Аmmо bundаy yuqоri tеzlikkа erishish uchun spоrtchа yurish tехnikа аsоslаrini o’rgаnib оlishning o’ziginа kifоya qilib qоlmаy bаlki оddiy yurishgа qаrаgаndа аnchаginа intеnsiv shu bаjаrish tаlаb qilinаdi, ya’ni enеrgiya sаrflаsh оrtаdi. Shu sаbаbdаn spоrtchа yurish, spоrtchi оrgаnizmigа ijоbiy tа’sir ko’rsаtаdi.
Yurish musоbаqаsidа qаtnаshuvchilаr qоidаdа bеlgilаngаn yurish tехnikаsi хususiyatlаrigа riоya qilishlаri kеrаk. Bulаrning eng аsоsiysi bir lаhzа bo’lsа hаm ikkаlа оyoq bir vаqtdа еrdаn uzilib qоlishgа yo’l qo’ymаslikdаn ibоrаt. Оyoqlаrdаn birоntаsi еrgа tеgmаy turgаn fursаt sоdir bo’lgudеk bo’lsа, spоrtchi yurishdаn yugurishgа o’tgаn bo’lаdi. Bu qоidаni buzgаn spоrtchining mахsus hаkаmlаr tоmоnidаn musоbаqаdаn chеtlаtаdilаr.