Reja: Xarbiy xarakatlarni amalga oshirish tamoyillari

Qurollarning taqiqlangan turlari.

.
Qurolli to’qnashuvlar huquqining manbalari – Xalqaro huquqiy munosabat subxektlarining xatti-xarakat qoidalarini ifodalovchi va mazkur qoidalarga Xalqaro gumanitar huquq normalari tusini beruvchi xujjatlardir.
Bunday xujjatlar shartli ravishda to’rt guruxga ajratiladi:
1) Urush jabrdiydalarini himoya qilishga yo’naltirilgan xujjatlar. Ular "insonparvarlik huquqi" yoki "Jeneva huquqi" deb xam ataladi, chunki ularning moxiyati Jeneva konventsiyalarida aks ettirilgan.
2) Urush olib borish usullari va vositalariga taaluqli xujjatlar. Ular "urush huquqi" yoki "Gaaga huquqi" deb xam ataladi, chunki ularning moxiyati asosan Gaaga konventsiyalarida aks ettirilgan.
3) Baxzi ob’ektlarni himoya qilishga yo’naltirilgan xujjatlar.
4) Xalqaro yurisdiktsiya (sud qilish huquqi) xaqidagi xujjatlar.
Manbalardan kelib chiqqan xolda Xalqaro gumanitar huquqning o’ziga xoslik tomonlari quyidagilardan iborat:
Birinchidan, Xalqaro huquq normalari uning subxektlari tomonidan tegishli xatti-xarakatlar bo’yicha va ularga Xalqaro gumanitar huquqiy norma tusini berish xususida o’rtadagi o’zaro kelishuvni mustaxkamlaydi. Normalarni belgilovchi bunday kelishuvga subxektlarning irodasini muvofiqlashtirish yo’li bilan erishiladi va shu bilan ularning umumiy xoxish-irodasi ifodalanadi. SHu bois, bunday kelishuv shakli mazkur Xalqaro-huquqiy normaning manbai hisoblanadi.
Ikkinchidan, Xalqaro gumanitar huquqiy normani unda ko’rsatilgan subxektning sub’ektiv huquqiga xar doim boshqa subxektning tegishli sub’ektiv majburiyati qarama-qarshi turishi (milliy huquqdan farqli ravishda) xarakterlaydi. Majburiyat olgan subxekt o’zi uchun noqulay yuridik oqibatlarning oldini olish uchun xam uni ijro etishdan bo’yin tovlamaydi.
Uchinchidan, sub’ektiv Xalqaro gumanitar huquqiy majburiyatlar ko’p marotaba qo’llashga mo’ljallangan.
To’rtinchidan, Xalqaro gumanitar huquqning ayrim subxektlari o’rtasidagi kelishuv asosida chetlab o’tish mumkin bo’lmagan Xalqaro gumanitar huquqning imperativ (majburiy) normalari mavjudligini hisobga olish zarur.
Yuqorida aytilgandek, urush qurbonlarini himoya qiluvchi shartnomalar aslida «gumanitar» huquqni ifodalaydi. Bu shartnomalardagi mehyorlar urush xarakatlarida bevosita ishtirok etmayotgan (yaxni tinch axoli) yoki unda bevosita qatnashishni to’xtatgan (yaxni quruqlikdagi yoki dengizdagi qurolli kuchlar tarkibidan bo’lgan yaradorlar va bemorlar, harbiy asirlar) maxlum toifadagi shaxslarni himoya qilishga qaratilgan. Endi yuqorida tilga olingan manbalarni qisqacha ko’rib chiqishga o’tamiz.