Reja: vabo (xolera) — alomatlari, sabablari, yuqishi, tashxis, davolash, oldini olish

VABO QO’ZG’ATUVCHISI VA KASALLIKNING YUQISHI
Vabo (xolera) kasalligini vabo vibrioni bakteriyasi keltirib chiqaradi. Bu bakteriya gramsalbiy, vergulsimon bo’lib, harakatlanishini ta’minlaydigan uzun xivchin va to’qimalarga birikish uchun kerak bo’lgan tukchalari mavjud. Vabo kasalligini keltirib chiqarishi mumkin bo’lgan V. cholerae bakteriyasining ko’pgina serotiplari mavjud bo’lib, O-guruhiga mansub O1 va O139 kabi turlari vaboning eng jiddiy alomatlarini keltirib chiqaradi. O-guruh bakteriyalar yuzasi turli lipopolisaxarid-oqsil tuzilmalaridan iborat bo’lib, immunologik usullar bilan farqlanadi.
Vabo vibrionining bu serotiplari tomonidan ishlab chiqarilgan toksin A va B subbirlikdan tashkil topgan enterotoksindir; ushbu subbirliklarning sintezi uchun javobgar genetik ma’lumot bakteriyaning plazmidlarida (genetik elementlar bakteriya xromosomalardan ajralib turadi) saqlanadi. Bundan tashqari, yana bir plazmid pilusni (bakteriyani inson hujayralariga birikishiga yordam beradigan tukchalar) kodlaydi. Enterotoksin inson tanasi hujayralarini o’zining elektrolitlari va suvini chiqarishga undaydi (asosan yuqori me’da-ichak yo’llarida), suv va elektrolitlar chiqarilib, ​​ichak bo’shlig’ida yig’ila boshlaydi va ich ketishi kabi tanadan chiqib ketadi. Enterotoksin difteriyaga olib keladigan bakteriyalar tomonidan hosil bo’lgan toksinga o’xshaydi, chunki har ikki turdagi bakteriyalar o’zlaridan toksin ajratadi, keyin shu toksin inson hujayralariga kiradi. Bakteriyalar odatda ifloslangan suvni ichish orqali yuqadi, ammo ular oziq-ovqatlarga, ayniqsa dengiz mahsulotlariga tushishi va kishini zararlashi mumkin.
VABONING XAVF OMILLARI
Bakteriyalarni o’ldirish uchun suv yoki oziq-ovqatni qayta ishlamay iste’mol qilgan har bir kishi, ayniqsa vabo mavjud joylarda, ushbu kasallik bilan kasallanishi xavfi mavjud.
Epidemiyalar tabiiy ofatlar yoki sanitariya chiqindilari sizib chiqishining boshqa sabablari, shuningdek, odamlar uchun xavfsiz suyuqlik va oziq-ovqat bo’lmaganligidan kelib chiqadi. Bunday holatlar 50 yildan ortiq vaqt davomida vabo kuzatilmagan Gaiti mamlakatida kuzatilgan, yirik zilzila sabab sanitariya uskunalari va suv va oziq-ovqat tozalash qurilmalari vayron bo’lgan. V. cholerae bakteriyalar oxir-oqibat birlamchi suv manbalarini zararlagan, natijada 530 000 dan ortiq odam vabo kasalligiga chalingan, 7000 dan ortiq o’limga sabab bo’lgan. Bu vabo Gaitidan qo’shni davlat Dominikan Respublikasiga ham tarqaldi.
Ba’zi rivojlanmagan mamlakatlarda ochlik odamlarni notoza oziq-ovqat va / yoki ichimlik suvi iste’mol qilishga majbur qilishga olib kelishi mumkin, bu esa kambag’al aholi o’rtasida vabo xavfini oshiradi.