Reja: Umumiy pedagogikaning predmeti va tuzilishi

GARDNERNING KO‘P QISMLI INTELLEKTI:
Gardner intellektni “Muammo va ommabop vaziyatlarni samarali yechish usuli va bir yoki bir nechta madaniy ustanovkalarning yig‘indisi” deb tushuntiradi. Biologik va psixologik tadqiqotlari natijasida 7 xil intellekt turini ajratib ko‘rsatadi:
1. Mantiqiy-matematik intellekt. Qonuniyat va sabablarni topish va deduksiya va mantiqiylikni ifodalaydi.
2. Lingvistik intellekt. Bu til o‘rganish va uni egallash bilan aloqador. Bu intellekt tilni boshqarish, o‘zini namoyon qilish, shoirona so‘zlash kabi vazifalarni bajaradi. Shuningdek og‘zaki ma’lumotlarni esda saqlab qolish funksiyasini ham bajaradi.
3.Fazoviy intellekt. Insonga muammolarni yechish uchun manipulyatsiya qilish va tasvirlar hosil qilishda as qotadi. Gardner bu intellekt ayniqsa ko‘r bolalarda yaxshi rivojlangan bo‘ladi deb hisoblaydi.
4. Musiqiy intellekt- insonga musiqani anglash, ajratish va kuy bastalash uchun hizmat qiladi. Kuy, ohang, ritmlarni tanishda shu intellekt turidan foydalaniladi.
5.Tana taktil intellekti. Insonga fazoda o‘z tana holatini aniqlash va o‘zini muvozanatda ushlash imkonini beradi. Bu intellekt turi aqliy va jismoniy faollik o‘zaro bog‘liq emas deb biluvchi olimlar tomonidan misol tariqasida ko‘p keltiriladi.
6.Shaxsiy intellekt. Shaxslararo va shaxsiy hissiyot va kechinmalarni tushunishga yordam beradi.
7. Naturalistik intellekt. Inson qobiliyatlarini o‘zgalardan ajratib ko‘rsatish uchun hizmat qiladi.
Gardner bu intellekt turlarini bir-biridan ajratishiga qaramasdan ular bir butun holda ishlaydi. Ular bir birini to‘ldiradi va muammoni hal qilishga yordam beradi. Ko‘p qismli intellekt nazariyasi pedagoglarga ta’lim jarayonida bolalar qobiliyati va malakasini rivojlantirishga yordam beradi. Masalan ikkinchi jahon urushi mavzusida dars o‘tilayotganda o‘qituvchi bolalarga o‘sha davr haritasini ko‘rsatishi, harbiy qo‘shiqlar kuylab berishi, o‘sha davr haqidagi kitob, jurnal va hikoyalarni o‘qitishi lozim. Shunda bolada bu mavzu haqida kompleks tasavvurlar hosil bo‘ladi. ³²