Reja: Turli mulkchilik shaklidagi korxonalarda ustav kapitalini shakllantirish xususiyatlari

Qo‘shma korxona O‘zbekiston hamda xorij korxonalari hissalari asosida tashkil topadi. Qo‘shma korxonaning ustav kapitaliga hissa tariqasida tabiat resurslaridan, intellektual mulkdan foydalanish huquqi, nou-xau, moddiy va pul vositalari, shu jumladan, chet el valyutasi berilishi mumkin.
2. Ustav kapitalining shakllanishi va foydalanilishi hisobi
Ustav kapitalini buxgalteriyada hisobga olish uchun quyidagi hisobvaraqlar ochilgan:
8310-«Oddiy aksiyalar» 8320-«Imtiyozli aksiyalar» 8330-«Pay va kuyilmalar».
Ushbu hisobvaraqlar passiv hisoblanadi hamda davlat korxonalari ustav fondining, aktsionerlik jamiyatlar va shirkatlar ustav kapitalining shakllanishi va uning harakatini hisobga oladi. Aksiyadorlik sarmoyasi ruyxatga olingan xajmda, biroq hali tugallanmagan emissiya sifatida hisobda aks ettirilar ekan, e’lon qilingan (chiqarilishga ruxsat etilgan), joylashtirilgan (ularga aksiyadorlar obunasi amalga oshirilgan) hamda muomaladagi, ustavga muvofiq qo‘shimcha joylashtirilgan oddiy aksiyalarning analitik hisobini yuritish lozim.
Misol. «Bobur» AJ ustavida 1000 so‘mlik nominal qiymatga ega bo‘lgan 20000 dona oddiy aksiyalar chiqarishga ruxsat etilgan.
E’lon kdlingan aksiyadorlik kapitaliga quyidagicha provodka beriladi
D-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha muassislar qarzlari»-2000000 sum
K-t 8310-«Oddiy aksiyalar»-2000000 sum.
Keyin nominal qiymati bo‘yicha a’zolariga 10000 dona aksiya sotadi, deb faraz qilaylik:
D-t 5110, 5010-«Pul mablag‘lari»-1000000 sum
K-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha muassislar qarzlari»-1000000 sum.
Ma’lum vaqt utgach, AJ kolgan 10000 dona aksiyani har bir aksiya uchun 1200 sum evaziga boshqa investorga sotadi. Aksiyalarning sotish va nominal qiymatlari orasidagi fark-2000 so‘mni tashkil etadi va bu fark 8410-«Emission daromad» hisobvarahida aks ettiriladi:
D-t 5110, 5010-«Pul mablag‘lari»-1200000 sum