Mavzu:Tòqimalar klassifikatsiyasi. Bir qavatli epiteliy tòqimasi.
Reja:
To’qima klassifikatsiyasi haqida ma’lumot.
Epiteliy to’qimasining o’ziga xoz xususiyatlari.
Toqima nima vazifani bajaradi.
Kirish:
To'qima tarixiy (filogenetik) taraqqiyot jarayonida vujudga kelib umumiy tuzilishga ega bo‘lgan, ma’lum funksiyani bajarishga ixtisos- lashgan hujayralar va hujayra boMmagan tuzilmalar majmuasidan iborat.Mato - hujayralari va to'plamidir aro moddalar. Bu strukturaning umumiy xususiyatlarga ega va bir xil vazifani bajaradi. , Epitelial asab, mushak va biriktiruvchi: to'qimalarining to'rt turdagi tanasida.
epitelial tuzilishi inson to'qimalarida va hayvonlar, birinchi navbatda, uning mahalliylashtirishni sabab bo'ldi. Epitelial to'qimalarning tanasi integuments, ichki organlar va bo'shliqlar shilliq pardalar qoplagan hujayralari chegara qatlami hisoblanadi. Shuningdek, organizmda temir ko'p epiteliy hosil bo'ladi.
Toʻqimalar hozirgi zamon mikroskoplari va yangi tadqiqot usullari yordamida har tomonlama oʻrganilishiga qaramay, shu vatgacha ularni aniq mujassamlashtiradigan yagona klassifikatsiya tuzilgan emas. Binonarin toʻqimalar tuzilishi, vazifasiga va rivojlanish xususiyatlariga qarab bir oz shartli ravishda bir necha guruhga boʻlinadi. Har qaysi toʻqima hujayralari oʻziga xos morfologik tuzilishga ega boʻlib, organizmning turli qismida joylashgan va turlicha vazifalarni bajarishga moslashgan. Yana shunday toʻqimalar borki, oʻzi bir xil bòlishiga qaramay, organizmning hamma qismida uchraydi va har xil morfologik tuzilishga ega boʻladi va turlicha fiziologik vazifalarni bajaradi.
I.Leyding 1853 — yili Reptiliya va baliqlar anatomiyasi bilan gistologiyasi haqida malumotlar nomli asarida birinchi marta toʻqimalarning morfologik tuzilishi va fiziologik xususiyatlariga asoslangan klassifikatsiyani taqdim etdi. A.Killenger yozgan Gistologiyadan darslik asarida birinchi marta klassifikatsiyadan foydalangan. I.Leyding bilan A.Killenger bu klassifikatsiyani yanada mukammal oʻrganib, takomillashtirib, toʻqimalarni toʻrt guruhga boʻlganlar: 1) epiteliy; 2) biriktiruvchi toʻqima; 3) muskul; 4) nerv toʻqimasi. Bu klassifikatsiyada toʻqimalarning morfologik tuzilishi va fiziologik xususiyatlari nazarga olingani uchun unga Toʻqimalarning morfofunksional klassifikatsiyasi deb nom berildi. Hozirgi vaqtda ham Gistologlar shu klassifikatsiyadan foydalanib kelmoqdalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |