Reja: Tizim qurilishi va faoliyatiga oid asosiy tushunchalar

4. Tizimda aloqa 
deyilganda, tizim elementlarining tashqi muhit bilan va ichki muhitdagi 
o‘zaro axborot almashinuvi yoki ta’siroti tushuniladi.
Tizim o‘zining tuzilishi va maqsad-mohiyatiga ko‘ra statik hamda dinamik xususiyatlarga 
ega bo‘lishi mumkin.
Aloqa tizimning xuddi shunday xususiyatlarini tavsiflashda foydalaniladigan va hattoki 
tizimni ta’riflashda ham kuchli ishtirok etadigan asosiy tushunchalardan biri sanaladi.
Tizim elementlari o‘rtasida o‘zaro aloqalarninng yuzaga kelishi tizimning yangi sifat 
ko‘rinishini ham hosil qiladi. Tizimda aloqa quyidagi ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin:
4.1) yo‘naltirilgan va yo‘naltirilmagan aloqa;
4.2) kuchli va kuchsiz aloqa;
4.3) tashqi va ichki aloqa;
4.4) to‘g‘ri va teskari aloqa.
5. Tizimning holati 
– tizimning oniy vaqtdagi mavjud xossalar to‘plami bo‘lib, u tizim 
tarkibidagi barcha o‘zgaruvchilarning shu oniy lahzadagi qiymatlarini ifodalaydi.
6. Tizimning o‘zini tutishi – 
vaqtning istalgan lahzasida tizimning bir holatdan ikkinchi 
holatga o‘tib turishini bildiradi.
Tizimning o‘zini tutishini xarakterlovchi asosiy tushunchalar: muvozanati, turg‘unligi, 
rivojlanishi va maqsadi.
6.1. Tizim muvozanati 
deyilganda, muayyan vaqt davomida tashqi ta’sirotlarsiz o‘zining 
holatini qanchalik darajada saqlay olish qobiliyati tushuniladi.
1
Strukturaning iyerarxik ko‘rinishi deganda, tizimdagi elementlarning muhimlik darajasiga qarab pog‘onaviy tarzda 
joylashuvi tushuniladi.

---

6.2.
Tizimning turg‘unligi 
uning tashqi ta’sirdan so‘ng o‘z muvozanatini saqlay bilish 
qobiliyatini bildiradi.
6.3.
Tizimning rivojlanishi 
deganda undagi mavjud asosiy qonuniyatlarning o‘zgarishi 
tushuniladi. Bu tushuncha asosan tashkiliy tizimlardagi ba’zi murakkab jarayonlarni ifodalash 
uchun kiritilgan.