Режа: Тўқимачилик саноатининг ривожланиши ва унинг тармоқлари

1.1. Тўқимачилик саноатида тола турининг аҳамияти
Тўқимачилик саноати халқ хўжалигининг энг мухим тармоқларидан биридир. У ҳар хил хом-ашёдан ип, жун ипи, ипак, пишитилган ип, газламалар, трикотаж шунинигдек халқ хўжалигининг бошқа тармоқлари учун зарур маҳсулотлари ишлаб чиқаради. Тўқимачилик саноати ўзининг аҳамияти, мохияти инсон учун зарурияти нуқтаи назардан озиқ овқат саноатидан кейин иккинчи ўринда туради.
Саноатда ишлайдиган ишчилар сони жихатидан эса машинасозликдан кейин иккинчи ўринда туради. Тўқимачилик саноати анча мураккаб ва хилма-хилдир. Шунинг учун у бир неча тармоқлар ва корхоналарга бўлинади. Аммо бу саноатнинг асосий вазифаси ип-газлама ишлаб чиқаришдир. Ип асосан йигириш корхоналарида, газлама тўқувчилик корхоналарида, трикотаж буюмлари, трикотаж корхоналарида, пардозлаш ва гул босиш пардозлаш фабрикаларида бажарилади. Бундан ташқари пишитилган ип, момиқ ва бошқа буюмлар ишлаб чиқарадиган корхоналар ҳам тўқимачилик саноатига киради.
Кўпинча фабрикалар бир-бирига қўшилган холда қурилиб комбинат ташкил қилади. Ишлаб чиқариладиган маҳсулот тури, ишлатиладиган толаларнинг турига қараб тўқимачилик саноати қуйидаги тармоқларга ажралади.

1. 
   Пахта толасиги ишлов берадиган корхоналар салмоғи - 75 %.
   
2. 
   Жун толаларига ишлов берадиган корхоналар салмоғи - 15 %.
   
3. 
   Зигир поя ва каноп толасига ишлов берадиган корхоналар салмоғи - 3- 4 %.
   
4. 
   Ипак толасига ишлов берадиган корхоналар салмоғи - 5 %.
   
5. 
   Cоф сунъий толаларга ишлов берадиган корхоналар салмоғи - 2-3 %.
   

Пахта толаси тўқимачилик саноатининг асосий хом ашёси. Бошқа табиий толаларга нисбатан пахта толасининг йигирувчанлик хоссаси юқори. Ундан ип йигирув фабрикаларида ҳар хил йўғонликдаги иплар йигириб олинади, бу иплардан эса пишиқ, нафис ва чиройли , ранг-баранг газламалар тўқилади.
Маълумки, йигирув машиналари ва уларда бажариладиган процесслар бошқа соҳаларда ишлатиладиган машиналарга нисбатан анча мураккаб ва хилма-хилдир. Бу машиналарда аъло сифатли маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва уларнинг иш унумини ошириш учун уларда бажарилаётган босқичларни чуқур ўрганиш, тахлил қилиш, технологик процессларнинг муқобилини аниқлаш лозим. Бунинг учун пахта толаси ва химиявий толаларни йигириш назариясини яхши билиш керак.