Reja: Tijorat banklarida kreditlashni tashkil etish asoslari

Bank krediti. Iqtisodiyotda keng tarqalgan kredit munosabatlarining shakllaridan biridir. Uning ob’ekti pul mablag‘larini bevosita ssudaga berish jarayoni hisoblanadi. Bank kreditini beruvchi kredit muassasalari kreditlash jarayonini amalga oshirish uchun Markaziy bankdan maxsus litsenziya (ruxsatnoma) olgan bo‘lishlari zarur. Qarz oluvchi sifatida yuridik shaxslar, aholi, davlat, xorijiy davlat mijozlari ishtirok qilishlari mumkin. Kredit munosabatlarining vositasi bo‘lib, kredit shartnoma yoki kredit kelishuvi hisoblanadi. Bu kredit turi bo‘yicha olinadigan daromad yoki stavka tomonlar bilan kelishiladi va bank foizi yoki ssuda foizi ko‘rishida bo‘ladi.

Jahon amaliyotida bank kreditidan foydalanishda uning turli xil xususiyatlari hisobga olinadi.

Qisqa muddatli bank kreditlari qarz oluvchi korxonaning xo‘jalik faoliyatida aylanma mablag‘lar etishmovchiligini to‘ldirish uchun qo‘llaniladi. Bozor iqtisodiyoti tamoyillariga mos keluvchi bunday jarayonning bo‘lishi ssuda kapitali bozorida mustaqil segment pul bozorining yuzaga kelishiga olib keladi. Qisqa muddatli kreditlar fond bozorida, savdo va xizmatlar ko‘rsatishda, banklararo kreditlash rejimida ko‘proq qo‘llaniladi.

Hozirgi sharoitda qisqa muddatli kreditlar quyidagi ko‘rsatkichlar bilan xarakterlanadi:

• 
  kreditlarning juda qisqa muddatlarga (ba’zida bir oygacha muddatga) berilishi;
  
• 
  kreditning muddati va foiz stavkasining bir-biriga teskari proporsional (kreditning muddati juda qisqa bo‘lsada, foiz stavkasi juda yuqori) bo‘lishi;
  
• 
  ishlab chiqarish sohasidan ko‘proq muomala sohasiga xizmat ko‘rsatish;
  

Hozirgi vaqtda bir yil muddatga beriladigan kreditlardan tijorat xarakteridagi faoliyatini amalga oshirish, agrar sektorda va investitsiyalarni talab qiluvchi innovatsion jarayonlarni kreditlashda keng foydalanilmoqda.

Uzoq muddatli kreditlar asosiy fondlar xarakatini ta’minlaydi va ular kredit resurslarning katta hajmi bilan ajralib turadi. Uzoq muddatli kreditlar 1 yildan ortiq muddatga, davlat tomonidan tegishli moliyaviy kafolatlarni olgan holda, kreditning muddati 10 yil va undan ortiq muddatga uzaytirilishi mumkin.