Reja: Tarixiy antropologiyada Annallar maktabining vujudga kelishi

 

To‘rtinchi  avlod.  Annallar  maktabining  keyingi,  to'rtinchi  avlodi  uchun 

yuqoridagi  g‘oyalar  qanchalik  muhim  edi?  Ushbu  avlod  vakillari  Annallar 

maktabida  "Lingvistik  burilish"  deb  nomlangan  g‘oyalarni  ilgari  surdilar.    Bu, 

birinchi  navbatda,  ijtimoiy  tuzilmalarga  va  hatto  fikrlash  tuzilmalariga  qiziqishni 

yo'qotishni anglatgan. Falsafa, antropologiya va tarixda shunday nomlangan “Post-

strukturalizm”,  uning  doirasida  tadqiqotchilar  ijtimoiy  tuzilmalar  yoki  ong 

tuzilmalariga  emas,  balki  til  orqali  jamiyat  va  dunyo  haqida  tushuncha  va 

---

g'oyalarni  shakllantirish  jarayonida  qiziqish  bildirdilar.  Tarixchilar  insonni 

shunday  o'rgana  boshladilarki,  uning  tili,  haqiqatni  buzish  usullari  va  g'oyalar  va 

g'oyalarni shakllantirish usullarida muhim rol o‘ynaganligini ilgari surdilar. Ushbu 

yo'nalish  vakillaridan  biri  Bernard  Lepti  bo‘lib,  u  "miqdoriy  tarixni  odamlar 

ijtimoiy toifalarda mavjud emasligi, ular teshiklardagi to'p kabi bo'lmasligi va bu" 

teshiklar"  odamlarning  o'zlariga  berganlaridan  ko'proq  ahamiyatga  ega  ekanligi 

haqidagi fikrga qarama-qarshi bo'lishi kerak" deb yozgan. Ushbu avlod faoliyatida, 

manbalarni  o'rganishda  yangi  yondashuvlar  paydo  bo'ldi  va  ko'proq  manbaning 

nafaqat tashqi va ichki tanqidiga, balki hikoyaning ikkinchi va uchinchi rejalariga 

ham ko'proq e'tibor berildi. 

 

Xususan,  ushbu  avlodning  etakchi  tadqiqotchilaridan  biri  Richard  Sharte 

matnlarni yaratish va o'qish jarayoniga katta e'tibor bergan. O'z asarlarida u tarixiy 

manbani  yaratish  amaliyotining  noaniqligiga,  uning  ijtimoiy  nuqtai  nazardan 

mavjudligiga, uni o'qishga va yanada ko'proq tushunishga e'tibor qaratdi. Xususan, 

Richard Sharte turli xil yozma manbalarni o'rganib, matnlar monastirlarda, shahar 

uylarida, qirollar va knyazlarning sudlarida turli xil yaratilgan va o'qilganligini va 

o'qish funktsiyasi doimiy ravishda o'zgarib turishini ko'rsatdi. Shunga ko'ra, uning 

asaridagi eng muhim g'oya matnni va uning qismlarini tushunish vaziyatga bog'liq 

bo'lganligi va bir xil manba o'qish va yaratilish kontekstiga qarab har xil ma'noga 

ega bo'lishi mumkin deb taxmin qilishni ta'kidladi. 

 

Annallar  maktabida  Le  Goff  siymosiga  qaytadigan  bo'lsak,  uning  

maktabining  tuzilishidagi  o'rni  juda  muhim  ekanligini  ta'kidlash  mumkin.    U 

tarixiy  yo‘nalishning  ikkinchi  avlodi  sifatida  ko‘pchilik  e'tibor  qaratayotgan 

ijtimoiy  tuzilmalarni  emas,  balki  Mark  Blok  va  Lyuse  Fevrlarning    mentallik  va 

madaniyatlar  tarixini  tadqiq  etish  estafetasini  qabul  qilib  olgan.  To‘rtinchi  avlod 

vakillaridan  biri  Le  Roi  Ladurining  Annallar  maktabining  tarixshunosligi  bobida 

olib borayotgan tadqiqotlari natijasida bugungi kunga kelib yo‘nalish vakillarining 

asosiy 

etiborlari 

yana 

mentalitetni 

asosiy 

tadqiqot 

muammosiga 

aylantirishganligidir.