Reja: Tarixi Umumiy qoidalar

4. Milliy xavfsizlik xizmati organlari faoliyatining
asosiy prinsiplari

1. Milliy xavfsizlik organlarining faoliyati qonuniylik, Qonun oldida hammaning tengligi, shaxsni, uning huquqlari va erkinliklarini hurmat qilish, insonparvarlik va baynalmilallik prinsiplari asosiga quriladi.

2. Milliy xavfsizlik organlari o‘z faoliyatlarini fuqarolarning huquqlari va erkinliklariga qat’iy rioya qilgan holda amalga oshiradilar.

5. O‘zbekiston Respublikasi Milliy xavfsizlik
organlarining huquqlari

O‘zbekiston Respublikasi milliy xavfsizlik organlari o‘zlariga yuklatilgan majburiyatlarni bajarish uchun:

1. O‘zbekiston qonuni bilan tergov qilish milliy xavfsizlik organlari ixtiyoriga o‘tkazilgan jinoyatlarning oldini olish, aniqlash va ularni ochish maqsadida, shu jumladan, texnika vositalaridan foydalangan holda, oshkora va nooshkora operativ-qidiruv tadbirlarini belgilangan tartibda amalga oshiradilar, olingan ma’lumotlardan qonunda nazarda tutilgan hollarda va tartibda foydalanadilar.

2. Milliy xavfsizlik organlari zimmasiga yuklatilgan majburiyatlarni bajarish uchun fuqarolarning roziligi bilan oshkoralik va nooshkoralik asosida ularning yordamidan foydalanadilar, shu jumladan, ko‘ngilli asosda fuqarolarni xavfsizlik organlarining shtatsiz xodimlari sifatida jalb qiladilar.

3. Chet davlatlar va chet el tashkilotlari maxsus xizmatlarining O‘zbekistonga qarshi razvedka-qo‘poruvchilik faoliyatini, konstitutsiyaviy tuzumga va respublikaning mustaqillik huquqiga qarshi tajovuzkorliklarning payini qirqish maqsadida, keyinchalik prokurorni xabardor qilib, pochta jo‘natmalarini tekshiradilar, telefonlar va boshqa so‘zlashuv qurilmalaridan foydalanib gaplashuvchi ayrim shaxslarning gaplarini eshitadilar, shuningdek tergov qilish O‘zbekiston qonuni bilan milliy xavfsizlik organlariga berilgan jinoyatlarni sodir etish va ularga tayyorgarlik ko‘rilayotganligini ko‘rsatuvchi yetarli ma’lumotlar bo‘lganda, bu chora-tadbirlar natijasida jinoiy ish bo‘yicha dalil bo‘luvchi ma’lumotlar olinadi, degan asos bo‘lgan hollarda bu shaxslar tomonidan foydalaniladigan texnik aloqa kanallaridan axborotlarni oladilar.

4. Ichki ishlar organlari bilan birga o‘zaro hamkorlikda jinoyatlarning oldini olish va ularni ochib tashlash uchun operativ-qidiruv tadbirlarini amalga oshiradilar.

5. Ichki ishlar organlari bilan kelishilgan holda xavfsizlikni ta’minlash yuzasidan tadbirlar o‘tkazish uchun bu organlarning kuchi va vositalarini jalb qiladilar.

6. Tergov qilish qonun bilan milliy xavfsizlik organlari ixtiyoriga berilgan jinoyatlarni sodir qilganlikda asosli ravishda shubhalanilgan yoxud jinoyatlar sodir qilgan fuqarolarning, ularning shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarini, shuningdek, bajarilishini nazorat qilish xavfsizlik organlari zimmasiga yuklatilgan qoidalarga rioya qilinishini tekshirish uchun zarur bo‘lgan boshqa hujjatlarni tekshiradilar.

7. Korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va jamoat korxonalariga tegishli, shoshilinch hollarda esa fuqarolarga tegishli aloqa vositalaridan xizmat maqsadlarida moneliksiz foydalanadilar.

8. Kechiktirib bo‘lmaydigan hollarda korxonalar, muassasalar, tashkilotlarga, jamoat birlashmalariga yoki fuqarolarga tegishli (chet davlatlar, xalqaro tashkilotlarning diplomatiya vakilliklari, konsullik va boshqa muassasalaridan tashqari) transport vositalaridan jinoyatlarning oldini olish, jinoyat sodir etgan yoki jinoyat qilganlikda shubhalanilayotgan shaxslarni kuzatish va ushlash, shoshilinch tibbiy yordamga muhtoj fuqarolarni davolash muassasalariga yetkazish uchun, shuningdek, voqea sodir etilgan yoki tabiiy ofat ro‘y bergan joyga yetib borish uchun foydalanadilar. Transport vositalari egalarining talabiga ko‘ra milliy xavfsizlik organlari oqibat-natijada ularga keltirilgan zararni belgilangan tartibda to‘laydilar.

9. Tekshirish qonun bilan milliy xavfsizlik organlari ixtiyoriga berilgan jinoyatlarning bevosita oldini olishda, bunday jinoyatlarni sodir etganlikda shubhalanilayotgan shaxslarni ta’qib qilishda, xavfsizlikka tahdid soluvchi favqulodda holatlarda kunning xohlagan vaqtida uylarga va fuqarolarga tegishli bo‘lgan boshqa xonalarga, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning hududlariga va binolariga hech qanday moneliksiz kiradilar hamda ko‘zdan kechiradilar, so‘ngra bir kun muddat ichida qilingan harakatlar to‘g‘risida prokurorga xabar beradilar.

10. O‘zbekiston davlat hokimiyati yuqori organlarining qaroriga ko‘ra iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlarni aniqlashga oid tadbirlarni amalga oshiradilar; bunday hollarda militsiya xodimlariga berilgan huquqlardan foydalanadilar.

11. Tekshirilishi qonun bilan milliy xavfsizlik organlariga berilgan jinoyatlarning oldini oladilar. Qonun bilan nazarda tutilgan hollarda fuqarolarni huquqqa qarshi harakatlarning sodir bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik to‘g‘risida rasmiy ravishda ogohlantiradilar, keyinchalik bu haqda prokurorni xabardor qiladilar.

12. Qonun bilan belgilangan tartibda jinoyatchilikning oldini olish chorasi sifatida hibsga olingan shaxslarni va milliy xavfsizlik organlari tomonidan jinoyatlar qilishda shubhalanish bo‘yicha ushlangan shaxslarni, ayrim hollarda esa prokuror sanksiyasi bilan ushlangan va ichki ishlar organlari, prokurorlar va sudlar tomonidan, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi qonuni bilan nazarda tutilgan hollarda ushlangan va qamoqqa olingan shaxslarni saqlash uchun tergov izolyatorlari va boshqa xonalarga ega bo‘ladilar.

13. O‘z huquqlari doirasida davlat sirlari, maxsus aloqa turlari va shifrlash ishlari xavfsizligining saqlanishini qanday ta’minlashni, vazirliklar, davlat qo‘mitalari, idoralar, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda, jamoat birlashmalari organlarida, Ichki ishlar vazirligining ichki qo‘shinlarida va O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligi bilan nazarda tutilgan boshqa harbiy tuzilmalarda xavfsizlikning boshqa masalalarini qanday hal etishni tashkil qiladilar va nazorat etadilar; xavfsizlik manfaatlariga tegishli aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etish to‘g‘risida yozma dokladlar taqdim etadilar, tegishli choralar ko‘rishni va milliy xavfsizlik organlarini ularning ijrosi to‘g‘risida xabardor qilib qo‘yishni talab qiladilar.

13-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 24-noyabrdagi 442-sonli qaroriga muvofiq qayta tahrir qilingan. Mazkur bandning rus tilidagi matniga qarang.

14. O‘zbekiston Respublikasi hududida ro‘yxatdan o‘tmagan ma’lumotlar bilan yoki belgilangan qoidalarni buzgan holda ishlovchi, shuningdek, o‘rnatilgan talablarni buzib bajaradigan, davlat sirlaridan iborat bo‘lgan ishlarni uzatuvchi radioelektron vositalardan foydalanishni taqiqlaydilar.

15. Vazirliklar, davlat qo‘mitalari, idoralar, korxonalar, tashkilotlar va jamoat birlashmalaridan xavfsizlikni ta’minlash yuzasidan majburiyatlarni ijro etish uchun zarur axborotlarni belgilangan tartibda rasmiy ravishda talab qiladilar va oladilar.

16. Milliy xavfsizlik organlari faoliyatiga taalluqli shoshilinch tergov va boshqa ma’lumotlarning davlat tomonidan saqlanishini amalga oshiradilar va ularni hisobga olish, saqlash va foydalanish tartibini aniqlaydilar; axborot tizimlarini tashkil etadilar.

17. Milliy xavfsizlik organlarining harbiy xizmatchilari O‘zbekiston qonuniga muvofiq qurol va maxsus vositalarni olib yurish, saqlash, qo‘llash va foydalanish huquqiga egadirlar.