Reja: Spektrofotometriyaviy masalalar

-- yulduzning tula chikish e’nergiyasi

SHu qonun asosida biz istalgan yoritgichning radiusini aniqlash mumkin.

Spektrofotometriya yo’li bilan spektr chiziqlarini fotometrlash jarayonida spektr chiziqlarining yulduzlarni fizik xolatiga kimyoviy tarkibiga boglik e’kanligini bilish aloxida axamiyatga e’gadir.

Kuzatilayotgan yulduz spektrida uygongan va ionlashgan atomlarga tegishli bo’lgan chiziqlar kuzatiladi. Ularning kuzatilishi yulduz atmosferasida shu e’lementlarning mavjud e’kanligi tasdiklanadi. Bundan yulduzning kimyoviy tarkibi aniqlanadi. Xaroratning ortishiga boglik ravishda spektr chiziqlarining yarim kengligi kattalashadi. Bu kengayish yulduz xaroratining uzgarishi aniqlashga imkon beradi.

Spektr chiziqlaridagi siljish xodisasi yulduzlarning uz uki atrofida aylanishini aniqlab berishga yordam beradi. Spektr chizigini qizil yoqi binafashaga siljishini Dopler e’ffektidan foydalanib aniqlanadi. Bundan tashqari spektr chiziqlari yulduz atmosferasining magnit maydonini mavjud e’kanligi xakida xam mahlumot beradi. Bu mahlumot Zeeman e’ffekti orqali aniqlanadi. Zeyman e’ffekti deyilganda magnit maydoniga kirgan zaryadli zarrachalar uzining e’nergetik xolatini uzgartiradi. Bu uzgarish kuzatilayotgan zarrachaning xarakteristik chizigini 2 ta spektr chiziga ajralishiga sabab bo’ladi.

Tayanch suz va iboralar: spektr,siljish, kalibrovka, gradirovka, ravshanlik, xarorat.


Adabiyotlar
1 Martinov D. YA. Kurs prakticheskoy astrofizika.

2. Klimishin. I,A Astronomiya nashix dney.

3.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 9- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1996.

4.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 10- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1996.

5.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 11- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1998.

6.L.S. Jdanov, G.L. Jdanov. Fizika kursi. O‘rta maxsus o‘quv yurtlari (kollejlar) uchun darslik. –T.: “O‘qituvchi”, 1993.

7.A.A. Pokrovskiy. Fizikadan namoyish eksperimenti. 1-2 qismlar. –T.: “O‘qituvchi”, 1988.

Keyingi yillarda akademik litseylar va kasb-hunar kolejlari uchun quyidagi yangi adabiyotlar yaratildi va joriy etildi:

6.A.M. Xudoyberganov va boshq. Fizika. 1- qism. Ma’ruzalar matni. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan. –T.: “O‘qituvchi”, 2002.