Reja: Sinxron motorlar

«ноаён қутбли ротор», бундай ротори бўлган синхрон машинани эса «ноаён қутби бўлган машина» ёки «ноаён қутбли синхрон машина» деб аталади.

Гидрогенераторларнинг ротор магнит ўзаклари электротехник пўлат пластиналаридан аён қутб шаклида штампланиб, сўнгра шихтовкаланиб «аён қутби ротор» ҳосил қилинади ва «аён қутби бўлган машина» ёки «аён қутбли синхрон машина» деб аталади.


Sinxron kompensatorlar (SK) umumiy quvvat koeffitsientini oshirish, iste'mol yuklarining katta kontsentratsiyali joylarida standart kuchlanish darajasini barqarorlashtirish, elektr yo'qotishlarini kamaytirish va energiya tizimlarining umumiy optimallashtirishni ta'minlash uchun reaktiv quvvat tarmoqlarini yaratish uchun ishlatiladi.
Strukturaviy ravishda, kompensator vosita rejimida faol yuklamasdan ishlaydigan, boshqacha aytganda, faqat reaktiv energiya ishlab chiqarish uchun ishlaydigan engil strukturaning sinxron turi elektr motoridir. Shuning uchun, besleme podstansiyalariga o'rnatilgan kompensatorlar ko'pincha reaktiv quvvat generatorlari deb ataladi. Reaktiv quvvatning eng kuchli qabul qiluvchilari orasida ko'plab harakatlanuvchi qurilmalarning haydovchisi bo'lgan asenkron elektr motorlar mavjud.
Biroq, iste'mol yuklarining pasayishi vaqtida elektr tarmog'idan reaktiv quvvatni iste'mol qilish kerak bo'ladi, chunki bunday holatda tarmoqdagi kuchlanish kuchayadi va uning standart qiymatini saqlab qolish uchun tarmoqni induktiv oqim bilan yuklash kerak. Shu maqsadda, barcha sinxron kompensatorlar avtomatik qo'zg'alish regulyatori bilan jihozlangan bo'lib, u qo'zg'alish oqimining qiymatini kompensator chiqimlaridagi kuchlanish deyarli o'zgarishsiz qoladigan tarzda o'zgartiradi.
Nominal kuchga qarab, sinxron kompensatorlar bir necha turdagi qo'zg'alish tizimlariga ega:
- brushless;
- yuk tashuvchi bilan elektromashin qo'zg'alishi;
- tiristor.
Kompensator oqimi haddan tashqari kuchlanish rejimida 90 gradusgacha kuchlanishni oshiradi. Sinxron elektr motoriga o'xshash SC ning qo'zg'alish oqimining qiymatini kamaytirish scni norozilik rejimiga o'tkazish mumkin. Shu bilan birga , EMF — ulanish joyida kamroq kuchlanish, kompensator oqimi 90 darajadagi kuchlanishdan orqada qoladi.
Sinxron kompensatorlar kuchli elektr mashinalardir. Nominal quvvatlarning standart qatori 10-160 ming kva oralig'ida o'zgaradi. Quvvat omili 0,92-0,95 oralig'ida o'zgaradi, qutblar soni esa 8 yoki 6 hisoblanadi, bu esa o'z navbatida 750, 1000ob/min rotorning aylanish tezligiga mos keladi. Odatda ular milning gorizontal dizayni bor, ularni podstantsiya xonalarida yoki ochiq havoda o'rnatadilar. Tashqi o'rnatish vaqtida kompensatorlarning tanasi yopiq dizaynga ega.

Xulosa
Ўзгарувчан ток машиналари иккита турга, яъни асинхрон ва синхрон машиналарга бўлинади. Бу машиналар қўзғалмас қисми статор ва унинг ичига подшипник қалқонлари воситасида маҳкамланиб айланиш имкониятига эга бўлган ротордан иборат. Статор ва ротор бир-биридан ҳаво оралиғи билан ажратилган бўлади. Ҳаво оралиғининг ўлчами машинанинг иш хоссаларига жиддий таъсир қилади. Масалан, синхрон машиналарда у ўта юкланиш қобилиятини оширса, асинхрон машиналарда ҳаво оралиқнинг катта бўлиши уларнинг қувват коэффициенти cos ни ва айлантирувчи моменти Мни кескин камайтиради.

Анъанавий ўзгарувчан ток машиналари – асинхрон ва синхрон машиналар бир-биридан роторининг тузилиши билан фарқ қилса ҳам, уларнинг статорлари асосан бир хил конструкцияга эга бўлиб , ишлаш принципи ва назариясида анчагина ўхшашлик жиҳатлари мавжуддир. Булардаги физик жараёнларнинг умумийлиги уларнинг назарияси ўхшашлигини, кўп фазали ўзгарувчан ток чулғамлари конструкцияси ҳамда асинхрон ва синхрон машиналар статорларининг тузилиши принципининг ўхшашлигини келтириб чиқаради.