Reja: shisha va shisha buyumlar texnologiyasi

2.2. Fragmentar restavratsiya bo’lak-bo’lak qilib ta’mirlash.

(tahliliy usul)

YOdgorliklarda shunday qatlamlari ham uchraydiki, ularni tozalab tashlash natijasida yodgorlikdagi birlamchi yoki umuman qiziqarli bo’lgan narsa hamma vaqt ham yaxlit holda ochilavermaydi-bunday hollarda qisman (bo’lak-bo’lak qilib) ta’mirlash masalasi ko’ndalang bo’lib qoladi. Bunga boshqa sabablarni ham qo’shimcha qilish mumkin: yo’qolib ketayotgan shaklni kelajak uchun mustahkamlash-saqlash, inshootga yorqin tasavvur berishga intilish, oddiy konservatsiya endilikda samara bermasligi aniq bo’lganda buzilib borayotgan yodgorlikning saqlab qolishini ta’minlash zarurati va hakozo. Bo’lak-bo’lak qilib ta’mirlashning yaxlit holda ta’mirlashdan farqi faqat miqdorda emas, balki sifatida hamdir, chunki yodgorlikning avvalgi qiyofasini butunlay to’laligicha qayta tiklash asosiy vazifa sifatida inkor etiladi. Har qanday ta’mirlash, jumladan, bo’lak-bo’lak qilib ta’mirlash ham, ikkita operatsiyadan iborat bo’ladi: yodgorlikni uning keyingi buzib turadigan elementlaridan holi qilish bilan ochish va yo’qolgan elementlarini tiklash. YOdgorlikni ochish shunday holatlarda amalga oshiriladiki. Unda yo’q qilinadigan qismlar chindan ham jiddiy konstruktiv ahamiyat kasb etmaydi hamda na badiiy, na tarixiy tomonidan qiziqish uyg’otmaydi va saqlanib qolgan me’moriy shakllarni haqiqatda ochib beradi. Agar binoning mustahkamligiga xavf tug’dirsa yoki boshqacha tarzda uning saqlanish sharoitini yomonlashtirib yuborsa, ochishga yo’l qo’yish mumkin emas.

Bir qator holatlarda binoning endilikda mavjud bo’lmagan qismlarining izlari to’ldirib tiklash yo’li bilan maxsus ravishda aniqlanadi. Tiklash ishlari isbotlashlar ham yodgorlikning o’zi-naturasidan chiqarib olingan asoslarga ko’ra amalga oshirilishi lozim. Binoning yo’qolgan qismini tiklash uning konstruktiv mustaxkamligi yoki saqlanish sharoitlariga putur etkazmasligi kerak. YOdgorlikni bo’lak-bo’lak qilib ta’mirlashga nisbatan qo’llaniladigan estetik baholashning o’ziga xos xususiyatlarini hisobga olish zarur. Bo’lak-bo’lak qilib ta’mirlash ba’zi hollarda xaroba yodgorliklarga nisbatan ham qo’llaniladi, ayniqsa yo’qolib ketgan elementlarning qayta tiklanishi binoning konstruktiv mustahkamlanishiga zarurat tug’dirsa.

YAngi elementlar qo’yish yodgorlikni saqlash shuni talab etgan yoki uning shakli uzluksizligini tiklash zarur bo’lgan holatlardagina yo’l qo’yiladi.