Reja: Sharqshunoslik haqida

Eronshunoslik. Afg‘onshunoslik. Yurtimizda sharqshunoslik fanlarini o‘qish-o‘rganish va bu tillarda yaratilgan adabiy va tarixiy manbalarni tadqiq etish ko‘p asrlik tarixga ega bo‘lib, 1918 yildan boshlanadi. Bu davrda bir guruh O‘zbekiston ziyolilari tomonidan “Milliy dorulfunun” ta’sis etilgan bo‘lib, bu oliy ta’lim muassasasida qadimiy an’analarimizni tiklab farzandlarga arab, fors va turkiy tillarni o‘rgatish maqsad qilib qo‘yilgan edi.
Lekin 1944 yilgacha biron arzigulik ilmiy ish qilingani yoki o‘quv-uslubiy qo‘llanma yaratilgani yoki ko‘zga ko‘ringudek sharqshunoslar yetishib chiqqani ma’lum emas. Sharqshunoslikning keng ko‘lamli ilmiy va o‘quv-amaliy faoliyati 1944 yildan boshlandi.
1944 yilning avgustida O‘rta Osiyo universiteti tarkibida Sharq fakulteti qaytadan tiklandi. Bu fakultetda Moskva va Leningraddan urush tufayli Toshkentga ko‘chirilgan bir guruh sharqshunos olimlar, jumladan, A.P. Barannikov, A.K. Borovkov, Ye.E. Bertels, I.P. Petrushevskiy, K.A. Antonova, N.D. Mikluxo-Maklay va boshqalar ish boshladilar. 1944 yilda fakutet dekani etib A.X. Hamroyev tayinlandi. Shundan boshlab, O‘zbekistonda sharqshunoslik ilmi va maktablari shakllangan.
Bu fakultetda birinchi bo‘lib Ye.E. Bertels boshchiligida Eron filologiyasi kafedrasi tashkil qilingan edi. 1947-yilda fakultetda 4 ta kafedra bo‘lib, Eron-afg‘on filologiyasi (1955-yildan) kafedrasining mudiri A.K. Arends edi. Kafedrada A.G. Gasanbekov, N.F. Leviskiy, S. Mirzaev, B.Z. Xolidov, R.U. Umarov, shuningdek, fors tili namoyandalari eronlik A. Tabotaboiy (Ustuvor), Hamidiy Eftixor, Xal’atbariy, Rustamiy, K.A. Shidfarlar dars berardilar.
Bu davrdagi birinchi Eron-afg‘on filologiyasining bitiruvchilaridan akademiklar R.X. Aminova, M.B. Baratov, U. Karimov, A.P. Qayumov, A. Rustamov, professorlar Sh.I. Shomuhamedov, A.G‘. G‘aniev, A.M. Mannonov, M.S. Imomnazarov, A. Quronbekov, S. G‘aniyev, dotsentlar N.A. Muhamedova, Z.A. Umarov o‘z hayotlarini sharqshunoslikka bag‘ishlab, O‘zbekistonda taniqli olimlar bo‘lib yetishdilar.
1960-yildan 1979-yilgacha Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasiga Sh.M. Shomuhamedov, A.G‘. G‘anievlar rahbarlik qildilar.
1979-yilda afg‘onshunoslarga bo‘lgan talabning oshib ketganligi sababli Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasi ikkita alohida Eron filologiyasi va Afg‘on filologiyasi kafedralariga bo‘lindi. Bu yillarda Eron filologiyasi kafedrasiga Z.A. Umarov, A.E. Hazratqulov, A.Q. Ismoilovlar, Afg‘on filologiyasi kafedrasiga dots. A.M. Mannonov boshchilik qildilar. 1991-yili bu ikki kafedra qaytadan birlashtirilib, Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasi tashkil etildi va kafedraga A. Quronbekov mudir etib tayinlandi. 2012-yildan 2018-yilga qadar Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasi professori, DcS X.Z. Alimova, 2018-yildan hozirga kunga qadar Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasi dotsenti, PhD Mizaxmedova Xulkar Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasiga rahbarlik qilib kelmoqda.