Reja: Salib yurishlari (XI asr oxiridan to XIII asr oxirigacha) sabablari va ularning qatnashchilari, xarakteri

hammomlarda yuvinish odat tusiga kirdi. Ritsarlik qasrlarida va shahar xonadonla’ida SHarqdan keltirilgan ajoyib yangi shaxmat o`yini paydo bo`ldi.

SHarq bilan yaqin aloqa qilish natijasida yevropaliklarning saviyasi sezilarli darajada kengaydi. SHarqda madaniy xalqlar bor ekanligi ilgari ular xayollariga ham keltirmagan edilar. Dag’al diniy fanatizm (mutaassiblik) ideologiyasini qurol qilib olib salib yurishlar boshlagan ko`pgina g’arbiy yevropalik feodallar va savdogarlar SHarqhayoti bilan tanishganlaridan keyin, boshqa dinlarga ancha-muncha yo`l qo`yadigap bo`ldilar. Yevropaliklar xristian dinini musulmon dini bilan taqqoslab ko`rib, xristian dinining o`ziga va xususan salib yurishlari davrida O`rta ac’ papaligi tomonidan bevosita amalda qo`llanilgan teokratizm g’oyaga nisbatan bahzi bi’ tanqidiy andisha va mulohazalarga kela bildilar.

Ammo Salib yurishlarining G’arbiy Yevropaga ko`rsatgan tahsiri haqida gapirilar ekan, Arablar SHarqining madaniyati salib yurishlaridan tashqari, boshqacha yo`llar bilan, jumladan, Ispaniya orqali Yevropaga o`tib kirganligini ham unutmaslik ke’ak. Ispaniya arablari yoki mavrlar G’arbiy Yevropani arab madaniyatining bir qancha juda muhim tomonlari bilan tanishtirgai edilar. Vizantiyaning butun o`rta ac’ davomida Italiya, ayniqsa Venetsiya orqali ko`rsatgan tahsiri bilinib turardi. Ikkinchi tomondap, G’arbiy Yevropaning o`zi XI—X III asrlar davrida o`zining ishlab chiqaruvchi kuchlarining o`sishi jarayonida yangi ijtimoiy, siyosiy va madaniy shakllar yaratdiki, salib yurishlari bu shakllarning rivojlanishiga faqat bilvosita tahsir ko`rsatishi mumkin edi, xolos. CHunonchi, dehqonlarning krepostnoy qaramlikdan ozod bo`lishi, markazlashgan davlatlarniig rivojlanishi, shaharlarning ravnak topishi Yevropadagi tarixiy taraqqiyotning o`ziga xoc jarayonidan boshqa na’ca emas edi. Salib yurishlari keyingi o`rta ac’ Yevropasi xayotidagi bu eng muhim xodisalarniig rivojini tezlatdi, xolos.