Reja: Reja: Tilshunoslik alohida,mustaqil fan sifatida

ARAB TILSHUNOSLIGINING RIVOJLANISHI Ayni davrda Sharqda arab tilshunosligi tez sur’atlar bilan rivojlanayotgan va Sharq mamlakatlariga tarqalayotgan edi. Arab tilshunosligining rivojlanishi masalasida turlicha fikrlar bor: * Arab tili grammatikasi yunon falsafasi ta’sir qilmagan holda mustaqil ravishda yaratilgan (Iogann Veyss). * Yunon tili bilan arab tili bir-biridan butunlay farq qilgani uchun yunon grammatikasiga oid tushunchalar arab grammatikasiga qabul qilingan emas (Karl Brokkelman). * Arab grammatikasidagi asosiy tushunchalar yunon tilidan, Aristotel mantig‘idan olingan. * Arab grammatikasi hind grammatikasi ta’sirida yaratilgan. Aslida arab tilshunosligining rivojlanishi VII asrdan boshlab islom dinining Sharq mamlakatlariga keng miqyosda tarqalishi bilan bog‘liq edi. Aslida arab tilining o‘rganilishida asosan quyidagi amaliy maqsadlar ko‘zda tutilgan edi: 1) islom dinini qabul qilgan mamlakatlar xalqlariga arab tilini o‘rgatish; 2) muqaddas “Qur’on” oyatlari va hadislardagi so‘zlarning tarixiy shaklllari va ma’nolarini sharhlash va izohlash.

O‘RTA OSIYODA TILSHUNOSLIKNING RIVOJLANISHI IX-XII asrlarda O‘rta Osiyoda milliy tafakkur yuqori darajaga ko‘tarildi. Aynan ushbu davrda O‘rta Osiyo juda ko‘p fanlar poydevori, asosini yaratgan buyuk allomalar dunyoga kelgani bois u birlamchi Uyg‘onish davri deb ham yuritiladi. Buyuk bobokalonlarimiz bo‘lgan Abu Rayhon Beruniy, Muso Al-Xorazmiy, Abu Nasr Forobiy, Abu Ali ibn Sino, Al-Farg‘oniy kabi qomusiy olimlarning matematika, kimyo, geodeziya, astronomiya, tibbiyot, musiqa, tarix, falsafa kabi qator fanlar bo‘yicha yaratgan asarlari jahonning durdona asarlari sifatida butun dunyoda e’tirof etiladi. Ushbu asarlar arab tilida yozilgani, tabiiyki, arab tilining amaliy qo‘llanishi va rivojiga sezilarli ta’sir qilgan. Ayni paytda buyuk allomalar tomonidan bevosita tilning fonetik, mofologik, sintaktik qurilishi, so‘zning ma’no xususiyatlariga bag‘ishlangan asarlar ham yaratilganki, bu O‘rta Osiyoda tilshunoslik fanining shakllanishi va rivojlanishiga bevosita ta’sir qilmay qolmadi