Reja: Quyosh sistemasiga kiruvchi sayyoralar

Globus-yer sharining kengaytirilgan ko’rinishi. O’z o’qi atrofida aylanishini aks ettiradi, parallel va meridian chiziqlari, shimol, janub, g’arb, sharq tomonlar, ko’l, okean va dengizlar rangli tasvirlar orqali ifodalangan.

Joyning topografik ( topos – yunoncha so‘z bo‘lib joy , grafo – yozaman degan ma’nolarni anglatadi ) planini turli usullarda tuzish mumkin . Bu usullardan biri qutbiy usul deb ataladi. Bu qanday usul ekanligini ko‘rib chiqamiz.

Biz yuqoridagi rasmda tasvirlangan joyning eng sodda topografik planini tuzmoqchimiz, deylik. Buning uchun ustiga planshet o‘rnatilgan uchoyoqni katta xarsang tosh yoniga o‘rnatamiz. Shu yer dan plan chizishni boshlaymiz. Masshtab tanlaymiz. Masalan, 1:5000. Shundan so‘ng planshetga shimol-janub strelkasini chizamiz. Keyin planshetni ufq tomonlariga oriyentirlaymiz. Ya'ni planshetni kerakli tomonga aylantirib, undagi shimol-janub chizig‘ini kompas strelkasi bilan moslaymiz

Endi planni tuzishga kirishamiz. Dastavval, turgan joyimiz katta tosh oldini planshetga nuqta bilan belgilaymiz va uning o‘rtasiga ignani tik qadab qo‘yamiz. Bu bizning turgan nuqtamiz bo‘ladi. Keyin vizir chizg‘ich olib, bir uchini ignaga taqaymiz. So‘ngra vizir chizg‘ichni biz planga tushirmoqchi bo‘lgan predmetlar (yakka daraxt, dala shiyponi, shamol tegirmoni)ga to‘g‘rilab, har bir yo‘nalishni qalam bilan chizamiz. Shundan keyin Siz bilgan masofani o‘lchash usullaridan biri (masalan, qadamlab o‘lchash) yordamida har bir predmetgacha bo‘lgan masofani o‘lchab, masshtab bilan belgilaymiz va o‘sha joyga shu predmet shartli belgisini chizamiz.

Keyin daraxtni, dala shiyponini chizamiz. Vizirlash chiziqlarini o‘chiramiz. Yo‘llarni taxminan chizsa ham bo‘ladi. Shartli belgi bilan o‘tloq va paxtazorni tasvirlaymiz .

Biz joyda turib, vizirlash o‘tkazgan nuqta qutb deyiladi. Shuning uchun joy planini bunday usulda chizish qutbiy usulda plan tuzish deb ataladi.