Reja: Qirqquloqtoifa (Rolypodiophyta) turlari

Paporotniklar tartibi — Filicales
Filicales Pleropsidaning makrofilliya ro`y-rost ko`rinib turadigan tipik vakilidir. Ularning barglari yaxshi taraqqiy qilib, murakkab tuzilgan bo`ladi, poyasi birmuncha kalta bo`lib, bo`g`im oraliqlari uncha bilinmaydi. Sporangiylarida bir qavat devor bor, ko`pincha maxsus halqa ham bo`ladi. Gametofitlari yashil, plastinkasimon bo`lib, yer ustida o`sadi. Bu tartib ikkita kenja tartibga bo`linadi:
1) asl paporotniklar — Filices,
2) suv paporotniklari — Hydropterides.
Asl paporotniklar kenja tartibi — Filices
Bu kenja tartibga erkak paporotnik Dryopteris (Aspidium) filixrnas vakil bo`la oladi. Bu o`simlik murakkab tuzilgan serbar barg dastalari hosil qiladi, ular ildizpoya uchidan chiqadi.
Ildizpoya gorizontal holda yer yuzasiga yaqin o`sadi va qora-qo`ng`ir rangli katta, ammo yo`g`on yog`ochsimon poyadan iborat bo`ladi. Ildizpoyani o`tgan yillardan qolgan barg bandlarining asoslari zich qoplab turadi, shunga ko`ra, u yanada yo`g`on bo`lib qoladi. Dryopteris barglari har yili kuzda tushib ketadi, ulardan barg bandlarining yer osti qismigina qoladi. Har yili bahorda ildizpoyaning uchidagi o`sish nuqtasidan bir to`p yangi barglar chiqadi. Yerdan o`sib chiqqan yosh barglari xuddi shiliqqurtga o`xshab o`ralib turadi va jigar rang tangachasimon po`stlar bilan qalin qoplangan bo`ladi. Barg juda sekin o`sadi va uch yilda yer betiga chiqib, yetiladi. Yetilgan barg murakkab, qo`shpatsimon bo`lib, bo`yi 1 m ga yetadi. Ildizpoyadan bir talay ingichka ildizlar chiqadi. Dryopteris poyasining anatomik tuzilishi ancha murakkab. Poya asosan parenximatik to`qimalardan tuzilgan bo`lib, uning ichida suv naylari bog`lamlari bor. Poyaning ko`ndalang kesmasida suv naylari bog`lamlari to`garak bo`lib joy oladi va kontsentrik tipda tuzilgan bo`ladi, ya`ni bog`lamning markazini ksilema egallagan bo`lib, uni hamma tomondan floema o`rab turadi; floemadan keyin peritsikl, undan keyin endoderma keladi. Peritsikl bilan endoderma bir qavat hujayralardan tuzilgan bo`lib, bog`lamni asosiy parenximadan ajratib turadi. Suv naylari bog`lamlari poya bo`ylab borar ekan, doim bir-biri bilan birlashib, keyin yana ajralib boradi. Shunga ko`ra, tutash o`tkazuvchi sistema vujudga keladi, bu sistema rombsimon yirik-yirik ko`zli tsilindrik to`r ko`rinishida bo`ladi (diktiosteliya). To`rning har bir ko`zi qarshisida barg turadi, ko`znint chetlaridan esa barg bandiga mayda suv naylari bog`lamlari (barg izlari) o`tadi.