Reja: Meloneziya hududi

Mavzu: Meloneziya xalqlari xo’jaligi va madaniyati

Reja:

1. 
   Meloneziya hududi.
   
2. 
   Meloneziya xalqlari xo’jaligi.
   
3. 
   Meloneziya xalqlari madaniyati.
   

4.Xulosa.

1. Melaneziya — Okeaniyadagi yirik orollar guruxlaridan biri. Tinch oke-anning jan.garbiy qismida, ekvatordan jan.-sharqqa tomon qariyb 5000 km choʻzilgan. Asosiy orollari va orollar guruxlari: Yangi Gvineya, Bismark arxipelagi, Solomon orollari, Yangi Gebrid, Yangi Kaledoniya, Fiji orollaridan iborat. Umumiy maydoni 1 mln. km² chamasida. Geografik jihatdan u butun Okeaniyaning deyarli 2/3 qismini o’z ichiga oladi. Meloneziya orollari materik qoldikdaridan va vulkan otilishi natijasida hosil boʻlgan. Sayoz joylarda marjon riflari bor. Zamini kristalli, metamorfik va choʻkindi jinslardan tuzilgan. Yirik orollarning relyefi, asosan, togʻlik, eng baland joyi 5029 m (Yangi Gvineya o.dagi Jaya togʻi), sohil qismi pasttekislik. Meloneziyada vulkan otilishlari va tez-tez zilzila boʻlib turadi. Iqlimi ekvatorial va subekvatorial, janubiy orollarda tropik iqlim. Oʻrtacha oylik temperatura 25—28°. Yillik yogʻin togʻlarning shamolga roʻpara yon bagʻirlarida 7000–9000 mm, qolgan joylarida 1000–2000 mm. Oʻsimlik dunyosi endemik turlarga boy. Shimolidagi yirik orollar qalin sernam ekvatorial oʻrmonlar, markaziy va janubiy orollar mussonli oʻrmonlar va savannalar bilan qoplangan. Hayvonot dunyosi Avstraliya zoogeografik oblastiga mansub.

2. Meloneziya xalqlari xo’jaligi. Meloneziya aholisi. Mrloneziya aholisi bu bir xalq emas, balki butun xalqlar guruhi hisoblanadi.

Solomon orollari, Yangi Gebrid orollari, Bismark arxipelagi aholisini o’z ichiga oladi. Bundan tashqari meloneziyaliklar fijiyaliklar, Yangi Kaledoniyadagi Kanaki, adzera va boshqa bir qator xalqlarni o’z ichiga oladi. Meloneziya aholisining umumiy soni 1 700 ming kishi. Eng ko’p fidjilar (640 ming) va Solomon orollari aholisi (230 ming). Meloneziya tillari Sharqiy Avstraliya tili guruhi (Avstraliya oilasi)ga tegishli. Sharqiy Meloneziya tillari ham Polineziya va Mikroneziya tillariga yaqin. Yozuv asosan lotin tilida, chunki bu xalqlar o’zlarining yozuvlarini ishlab chiqmaganlar. O'nlab yillar yoki asrlar davomida orollar aholisining asosiy qismi asosan Angliya va Fransiya tomonidan boshqarilgan, ingliz va frantsuz tillari ko'plab shtatlarda saqlanib qolgan va mahalliy shaklda Okeaniyaning ko'pgina aholisi uchun ona tili bo'lib kelgan. Dinga ko’ra masihiylar (protestant va katoliklar). Barcha orollarda an’anaviy e’tiqodlar saqlanib qolgan. Hayot tarzida melaneziyaliklar bir-biriga ko'proq o'xshashliklarga ega. Bu, ayniqsa qishloq xo'jaligida to'g'ri keladi, ammo ma'lum farqlar mavjud. Birinchidan, ko'plab Melaneziya xalqlari dengizda sayohat qilish an'anasini saqlab qolishadi va okean orqali juda katta masofalarni bosib o'tishadi. Bu, bizning tushunchamizda umuman pulga o'xshamaydigan, yangi to'lov vositalari paydo bo'lgan vaqt oralig'idagi savdo munosabatlari uchun juda muhimdir. Bu Melaneziyaning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishiga yordam berdi. Melaneziyaliklar papaliklarga qaraganda dengiz bilan ancha yaqinroq bo'lishini hisobga olib, ular baliq ovlash va dengizda sayr qilishning har xil shakllari bilan ajralib turadi. Okeaniyaning aksariyat sharqiy mintaqalaridan farqli o'laroq, Melanaziyaning ba'zi hududlarida bizning eramizdan oldin ham boshlangan kulolchilik rivojlangan. Ular kulol g'ildiragisiz qo'l bilan - taqillatish yoki yopishtirish, keyin quyoshda quritish orqali yasashdi. Keramika azaldan savdo birjasining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri bo'lib kelgan. Lapita keramikasining bezaklari idish-tovoq buyumlari, marjonlarni, o'q ustunlaridagi naqshlarda va hatto tatuirovkalarda ham saqlanib kelinmoqda. Shuningdek

Idishlar tayyorlanishlar yog'ochdan ham qilingan. U shakli va hajmi bo'yicha xilma-xil - yumaloq, to’rtburchak. Qadimgi davrlardan itlar, tovuqlar, va cho’chqalar boqilgan. Papuanlar singari boylikning ramzi cho'chqalar edi. Cho'chqalarni, ayniqsa yovvoyi cho'chqalarni boqishda alohida turdagi raqobat mavjud. Melaneziyada mehnat taqsimoti mavjud edi. Ovchilik – bu erkaklar kasbi. Matollar va savatlar to’qish faqat ayollar kasbi. Savat to’qish hayotda juda muhim ahamiyat kasb etadi. Hunarmandchilikda turli asboblar, zargarlik buyumlari ishlab chiqarish ham rivojlangan. Dehqonchilikda - taro, yams, kassava, qand lavlagi, non daraxti, hindiston yong’og’i daraxti va boshqa mevali darxtlar yetishtirilgan. Shuningdek oz miqdorda yevropaliklar olib kelgan ekinlar: kakao, soya, guruch, zanjabil va doljin ekiladi. Amaldagi uchastkaga ishlov berish uchun pichoqni tozalash vositasi (nautungo) va oddiy tayoq (rohol) yetarli edi. Chunki yer doimo yomg’irdan namlangan edi. Eng oddiy taom - bu issiq toshlarda pishirilgan banan bargidagi nvang grated yams hisoblanadi.

3.Melaneziya madaniyati. Melaneziya xalqlari va tillari xilma– xil bo’lganidek, Melaneziya madaniyati ham shunday xilma-xil hisoblanadi. Mintaqani egallab turgan turli guruhlar orasida turli xil madaniy amaliyotlar, shu jumladan ijtimoiy munosabatlar mavjud; kelib chiqishi va ijtimoiy kuchga, jins va yoshdagi farqlarga urg’u berilgan bo’linmalarda o’z ifodasini topgan. Erkaklar va ayollarni turar joydan ajratish odatiy hol edi. Ayollar va bolalar odatda oddiy uy- joylarda yashashgan, erkaklar esa Melaneziyaning ko’p joylarida odatiy va harbiy birdamlikning asosiy yo’nalishi bo’lgan klublar yoki ibodatxonalarda yashashgan. Sepik daryosi havzasi va Papuanning janubiy sohilidagi ulkan ibodat uylari bunga misol bo’la oladi. Yangi Gvineyaning tog’li ichki qismida bosqinchilik xavfidan himoyalanish va diniy faoliyat markazlari sifatida erkaklar uylari qurilgan. Ammo Melaneziya madaniyati haqida ba’zi bir umumlashmalar mavjud bo’lib, ular bugungi kunda mintaqada topilishi mumkin bo’lgan noyob, o’ziga xos tafovutlarning ko’pini chiqarib tashlaydi. Qarindoshlar o’rtasidagi aloqalarni saqlab qolish yoki dushmanlar bilan ittifoq tuzishda nikoh qurish muhim ahamiyatga ega edi. Kuyovning boyligi odatda cho’chqalardan yoki boshqa qimmatbaho buyumlardan iborat edi. Ba’zi bir jamiyatlarda, masalan Trobiand orollarida, ba’zi erkaklarning bir nechta xotinlari bo’lgan, bu ko’pxotinlik deb nomlangan. Melaneziya dinida Polineziya dinida ko’ringan xudolar panteoni yo’q edi. Ammo yovuzlik va tiriklarga zarar yetkazadigan kuchli ruhlar va arvohlarga ishonish chuqur edi. Diniy marosimlar birinchi navbatda ruhlarni tinchlantirish va yovuzlikni rad etish, odamning ov faoliyati, baliq ovlash yoki oziq-ovqat yetishtirish kabi aniq faoliyati uchun yanada yaxshiroq natijalarga erishish uchun targ’ib qilingan. Shuningdek, odamlar sehr va sehrning kuchiga ishonishgan. Garchi Melaneziya dinida ruhoniylar bolmagan bo’lsa-da,

Sehrgarlar deb gumon qilingan odamlardan juda qo’rqishgan. Shuni qo'shimcha qilish kerakki, ko'plab orollarda ma'lum darajada diniy e'tiqod bilan bog'liq bo'lgan kannibalizm mavjud edi. Olingan jangchining kuchi va kuchi uni asirga olgan, o'ldirgan va yegan kishiga tegishli bo'ladi deb taxmin qilingan. Shuningdek

Melaneziyada muhim ahamiyat kasb etgan ichimlik mavjud. Fidjida u yangon, Ponapda - sakau, Polineziyada - kava va boshqalar bilan tanilgan. Bu ichimlikni faqat erkaklarga, hatto o'sha paytdagi eng muhim voqealarda ham ichishga ruxsat berilgan edi. Kava quyidagicha tayyorlanadi. Ushbu ichimlikning asosi qalampir o'simlikining ildizidir. Birinchidan, uni maydalash kerak (bir vaqtlar yoshlar uni hamma narsani tishlamaganligi sababli uni chaynashgan). Keyin u katta yog'och idishda suv bilan to'ldiriladi, fermentatsiya uchun qoldiriladi, doimiy ravishda tolali yuvilgan choyshab bilan aralashtiriladi, keyin filtrlanadi va ishlatishga tayyor bo'ladi. Bu zaif tonik ta'siriga ega bo'lgan loyqa achchiq ichimlik bo'lib chiqadi. Asta-sekin kava Polineziyaliklarning, shuningdek, Melaneziya va Mikroneziyaning ba'zi aholisining milliy ichimlikiga aylandi. Kiyim-kechak bo'yicha melaniyaliklar papualiklardan unchalik farq qilmaydi, faqat zargarlik buyumlari to'plami kattaroq va rang - barangdir.