Reja. Kompleks hosil qilish reaksiyalari Komplekslarning analizda qollanilishi

Mavzu: Kompleks birikmalarning analitik kimyodagi ahamiyati


Reja.

1.Kompleks hosil qilish reaksiyalari
2.Komplekslarning analizda qollanilishi
3.Kompleks birkmalarning analitik kimyodagi ahamiyati.
Kompleks birikmaning xosil bo‘lishiga metodlar eng kadimgi metodlardan xisobladi. Masalan, iodide ionlarini simob tuzlari bilan titrlash 1834 yilda bajarilgan bwlib, kuyidagi reaksiyalarga nisbatan:
Hg(NO3)24KIK2[HgJ4]2KNO3. 1851 yilda Liebig CN-ionlarini Ag+ ioni bilan titrlashni taklif qiladi.
2CN-AgAg(CN)2- Titrlashning ohirgi nuktasida AgCN chwkmasini hosil bwlib, erythma loykalanadi.
Аg(CN)2-Ag2AgCN
Titrlashning merkurometrik usuli amalda keng qo'llaniladi. Bu bilan usuli CI-, Br-, SCN-, CN-
Xalq xo’jaligida katta ahamiyatga ega bo’lgan ko’pgina organik moddalar ham kompleks birikmalardan iboratdir. Ular jumlasiga gemoglabin, xlorofil, ferment, vetaminlar va boshqa moddalar kiradi. Kompleks birikmalar turli sohalarda keng qo’llaniladi.
1. Ular ionlarni (Fe2+, Fe3+, Ni2+, Co3+) aniqlash uchun analitik kimyoda ishlatiladi. Masalan:
3FeCl2+2K3[Fe(CN)6]→Fe3[Fe(CN)6]↓+6KCl
4FeCl3+3K4[Fe(CN)6]→Fe4[Fe(CN)6]3↓+12KCl
Analitik kimyoda metallarni aniqlashda, kompleksonlar ta’sir ettirib, kompleks birikmalar hosil qilinadi. Hosil bo’lgan kompleks birikma eritma holida(fotometrik usulda) cho’kma holida (tortma analiz) o’rganiladi. Kuchsiz ishqoriy muhitga ega bo’lgan nikel (II) –sulfat eritmasiga 3-4 tomchi dimetilglioksim qo’shilganda ko’k-qizil kristal hosil bo’ladi:

• CH3 - C = NOH
•  + NiSO4 + 2NH4OH → (NH4)2SO4 + 2H2O + [NiC4H6N2O2]
• CH3 - C = NOH

• Bu reaksiya Chugayev reaksiyasi nomi bilan yuritiladi. Nekilni modda tarkibida bor yo’qligini aniqlash uchun natriy giksonitrokobaltiat (III) ishlatiladi.
• 3KCl+Na3[Co(NO2)6]→K3[Co(NO2)6]+3NaCl
• 2. Ba’zi metallarni bir-biridan ajratish va yuqori darajada toza metallar (oltin, kumush va hakozolar) olish uchun kompleks birikmalardan foydalaniladi. Masalan: Kvars va qumdan oltinni ajratib olishda ko’pincha oltinning kislorod ishtirokida natriy sianit bilan kompleks tuz hosil qilishdan foydalaniladi. Chunki oltin kislorod ishtirokida NaCN bilan suvda yaxshi eriydigan kompleks birikma hosil qiladi.
• 4Au+8NaCN+O2+2H2O→4Na[Au(CN)2]+4NaOH
•