Режа кириш

Мослашувчан ишчи кучи бозори консепцияси (Р.Буаc. Г.Стендинг) 70-йилларнинг охирида, нисбатан ривожланган Ғарб мамлакатларида иқтисодиётни таркибий қайта қуриш амалга оширилаётган даврда кенг тарқалди. Унинг асосида ишчи кучи бозорини тартиблашдан воз кечиш, бандликнинг мослашувчан, функционал жиҳатдан индивидуаллаштирилган ва
ностандарт шаклларига (қисман бандлик, тўлиқ бўлмаган иш ҳафтаси ёки иш куни, қисқа миуддатли шартномалар, уйга иш олиш ва ҳ.к.) ўтишнинг зарурлиги тўғрисидаги қоидалар ётади. Бундай ёндашув иқтисодиётни таркибий қайта қуриш харажатларини камайтиришни таъминлашга қаратилган бўлиб, ишга ёллаш, ишдан бўшатиш ҳамда бандлик шаклларининг турлилиги ва мослашувчанлиги; иш вақтини тартибга солишнинг
мослашувчанлиги; иш ҳақини табақалаштириш асосида тартибга солишнинг мослашувчанлиги; ишчиларни ижтимоий ҳимоялаш усул ва шакллари, шунингдек, ишчи кучи бозоридаги талаб ва таклифнинг тебранишига ишчи кучи ҳажми, таркиби, сифати ва нархини мувофиқлашувининг мослашувчанлиги ҳисобига эришилади. Умуман олганда, мослашувчан ишчи кучи бозори консепцияси тадбиркор ва ишчилар ўзаро муносабатларининг
турли шаклларини мавжудлигини тақозо этиб, ишчи кучи бозорининг ялпи харажатларини рационаллаштириш, фойдалилик даражасини ошириш ва юқори ҳаракатчанлигини таъминлашга қаратилган.
Ўзбекистондаги замонавий ишсизлик - бозор муносабатларини шакллантириш жараёнида ривожланиш босқичидан ҳосил бўлган ҳодиса. Ишсизликни жамиятнинг ижтимоий-иқтисодий мезонлари сифатида қабул қилиш муносабати вақт ўтиб ўзгарди, аммо ишсизлик оқибатида юзага келадиган зарар иқтисодий ривожланишдаги мамлакатнинг сезиларли даражада орқада қолишига олиб келади.
Иқтисодий фаолликнинг ортиши ёки камайиши мамлакатда бандлик ва ишсизликнинг ўсиши ва камайишининг асосий сабаблари ҳисобланади. Иқтисодиётнинг даврий тараққиёти, иқтисодий фаолиятнинг бир неча ўн йиллар мобайнида давом этиши ва пасайиши иш билан банд бўлмаганлар сонининг кескин ўзгаришига олиб келди. Иқтисодчилар ўртасида ишсизликнинг сабаблари бўйича бир хил карашлар камайиб бормоқда.
Ишсизликнинг қуйидаги асосий сабабларини кўриб чиқишимиз мумкин:

• 
  Аҳоли сонининг кўпайиши (умуман олганда, жаҳон иқтисодиётида меҳнат муносабатлари ўсиб бориб, аҳолининг тезкор ўсиши бунга ҳисса қўшади);
  
• 
  Касаба уюшма ҳаракати босими остида аҳолининг ижтимоий-иқтисодий фаолияти мувозанат даражасидан юқори иш ҳақи ставкаларини белгилаш;
  
• 
  Илмий ва технологик инқилоб даврида капитал маблағларини камайиши;
  
• 
  Меҳнат бозорида монопсония мавжудлиги (монопол корхоналар иш ҳақи шартларини белгилаб беради ва бандлик миқдорини камайтиради);
  
• 
  Кам иш ҳақи миқдоридаги ишларга талабнинг камлиги (товар ва хизматларга бўлган талабнинг етишмаслиги меҳнатга бўлган талабни пасайтиради, натижада ишсизлик пайдо бўлади).