Reja: Kirish. Nisbiylik nazariyasi asoslari. Eynshteynning nisbiylik nazariyasi postulatlar. Nisbiylik prinsipi. Yorug‘lik tezligining invariantlik prinsipi


Bu ifoda klassik mexanikada tezliklarni qo‘shish qoidasini ifodalaydi



Download 1,14 Mb.
bet3/4
Sana13.04.2022
Hajmi1,14 Mb.
#549183
1   2   3   4
Bog'liq
nisbiylik nazariyasi

.

Bu ifoda klassik mexanikada tezliklarni qo‘shish qoidasini ifodalaydi.

Shuningdek, A nuqtaning har ikkala sanoq sistemasidagi tezlanishi bir-biriga teng:

.

Shunday qilib, agar K sistemada A nuqtaga hech qanday kuch ta’sir etmasa (), unda K sistemada ham unga hech qanday kuch ta’sir etmaydi (= ).

  •  

Klassik mexanikada invariant kattaliklar

Invariant so‘zi lotincha bo‘lib, invariantis - o‘zgarmaydigan degan ma’noni anglatadi. Klassik mexanikada qanday kattaliklar bir sanoq sistemasidan ikkinchisiga o‘tganda o‘zgarmaydi? munosabatning ko‘rsatishicha: bir sanoq sistemasidan ikkinchisiga o‘tganda klassik dinamika tenglamalari o‘zgarmaydi, ya’ni ular koordinatalar o‘zgarishiga nisbatan invariantdir. Demak, ifoda mexanikada nisbiylik prinsipining isboti bo‘lib, mexanik jarayonlar barcha inersial sanoq sistemalarida bir xilda ro‘y berishini ko‘rsatadi. Galiley iborasi bilan aytganda, inersial sanoq sistemasining ichida o‘tkazilgan hech qanday mexanik tajriba uning tinch yoki to‘g‘ri chiziqli tekis harakat qilayotganligini aniqlashga imkon bermaydi. Misol uchun to‘g‘ri chiziqli tekis harakat qilayotgan poyezd kupesida turib, derazadan nigoh tashlamaguncha, poyezdning tinch turganligi yoki harakat qilayotganligini aniqlay olmaymiz.

Shuningdek, klassik mexanikada vaqt t=t va kesmaning uzunligi l=x2-x1=(x2+ut)-( x1+ut)= ( x2-x1)=l invariant kattaliklardir.

  •  

Eynshteynning nisbiylik nazariyasi postulatlari

Tezliklarni qo‘shish. Tezliklari yorug‘likning bo‘shliqdagi tezligidan juda kichik bo‘lgan (v << c) makrojismlarning harakatini ajoyib tarzda tushuntirib bera olgan Nyuton mexanikasi XIX asrning oxirlaridan boshlab ba’zi qiyinchiliklarga duch kela boshladi. Ularning eng oddiysi tezliklarni qo‘shish formulasi da namoyon bo‘ldi.

A. Eynshteyn 1905-yilda «Harakatlanuvchi muhitning elektrodinamikasi» nomli ishini e’lon qildi. Ishda maxsus nisbiylik nazariyasining asoslari bayon qilingan edi. Maxsus so‘zi, nazariyada, faqatgina inersial sanoq sistemalarida ro‘y beradigan hodisalargagina qaralishini ta’kidlaydi. Shu bilan birga, maxsus nisbiylik nazariyasida fazo va vaqtning xususiyatlari: fazoning bir jinsliligi va izotropligi, vaqtning bir jinsliligi asos qilib olingan. Maxsus nisbiylik nazariyasini ko‘pincha relativistik nazariya, uning effektlarini esa relativistik effektlar ham deb atashadi.

  •  

Download 1,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish