Reja: Kirish. Nisbiylik nazariyasi asoslari. Eynshteynning nisbiylik nazariyasi postulatlar. Nisbiylik prinsipi. Yorug‘lik tezligining invariantlik prinsipi



Download 1,14 Mb.
bet2/4
Sana13.04.2022
Hajmi1,14 Mb.
#549183
1   2   3   4
Bog'liq
nisbiylik nazariyasi

Moddiy nuqtaning harakati makon va zamonda o‘rganiladi, bu vazifani esa dekart koordinata sistemasi va unga biriktirilgan soat majmuasi o‘taydi deb qayd etilgan edi. Agar sanoq sistemalari bir-biriga nisbatan tinch yoki to‘g‘ri chiziqli tekis harakat qilayotgan va ularning birortasida Nyuton dinamikasi qonunlari o‘rinli bo‘lsa, unda bu sistemalar inersial sanoq sistemalari bo‘ladi.

Barcha inersial sanoq sistemalarida klassik dinamikaning qonunlari bir xil shaklga ega. Bu prinsip mexanikada nisbiylik prinsipi yoki Galileyning nisbiylik prinsipi deyiladi.

Koordinatalar uchun Galiey almashtirishlari.

Bu prinsipning g‘oyasini tushunish uchun bir-biriga nisbatan () tezlik bilan to‘g‘ri chiziqli tekis harakat qilayotgan K (o‘qlari x, y, z) va K (o‘qlari x , y , z ) koordinata sistemalarini qaraymiz. Soddalik uchun K sistema K ga nisbatan x o‘qi bo‘ylab harakatlanayotgan holni ko‘raylik (31- rasm). Vaqtni hisoblashni koordinata o‘qlarining boshlari ustma-ust tushgan momentdan boshlaymiz. Biror t vaqt o‘tgandan keyin sistemalar 31- rasmda ko‘rsatilgandek joylashsin. Bu vaqt davomida K sistema K ga nisbatan x o‘qi yo‘nalishida vektorga ko‘chadi. Endi A nuqtaning har ikkala sistemadagi koordinatalari orasidagi bog‘lanishni topaylik. 31- rasmdan ko‘rinib turibdiki,

1(1)

Tenglikni koordinatao‘qlaridagi proyeksiyalari yordamida yozamiz:

x=x+ut, y=y, z=z

bu yerda harakat x o‘qi yo‘nalishida bo‘lganligi uchun ux=u, uy=0, uz=0 ekanligini e’tiborga oldik. Yozilgan tenglamalar koordinatalar uchun Galiley almashtirishlari deyiladi.

  •  

Tezlik va tezlanishni almashtirish

Moddiy nuqtaning bir sanoq sistemasidagi tezligi ni bilgan holda uning ikkinchi sanoq sistemasidagi tezligi ni aniqlash muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Masalan, tezlik bilan harakatlanayotgan poyezd ichida tezlik bilan yurayotgan odamning vokzaldagi kuzatuvchiga nisbatan tezligi quyidagicha aniqlanadi.


Download 1,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish