Режа: кириш. И. Толали зиғирнинг қишлоқ хўжалигидаги ўрни ва ҳаётимиздаги аҳамияти

__18-гуруҳ талабаси _______________

МАВЗУ: Поясидан тола берадиган ўсимликлар.

Толали зиғир

РЕЖА:

КИРИШ. И .Толали зиғирнинг қишлоқ хўжалигидаги ўрни ва ҳаётимиздаги аҳамияти.

ИИ. Ўзбекистонда Толали зиғирни ривожлантириш бўйича Президент томонидан чиқарилган фармон ва қарорлар.

1. 
   Толали зиғирни халқ хўжалигидаги аҳамияти.
   
2. 
   Толали зиғирни тарқалиши, тарихи, келиб чиқиш марказлари, экин майдонлари, асосий деҳқончилик қиладиган мамлакатлар.
   

3. Толали зиғир систематикаси. Ўзбекча, русча, лотинча, инглизча номланиши.

4. Толали зиғир морфологияси: илдиз, поя, барг, шох, гули, меваси, уруғи, 1000дона уруғининг оғирлиги.

5. Толали зиғирнинг алмашлаб экишдаги роли: қайси экинлардан кейин экилади, Толали зиғирдан кейин қайси ўсимликларни экиш мумкин.

6. Толали зиғирнинг биологик хусусиятлари: Толали зиғирни ривошланиш фазалари, фойдали ҳароратни роли, бошқа факторларни таъсири, иссиқлик, ёруғлик, ҳаво, сув, озиқ моддалар.

7.Толали зиғир навлари: бугун экилаётгн навлар, раёнлаштирилган навлар, истиқболли навлар.

8. Толали зиғирни экишга ерни тайёрлаш: асосий муддатлар бўйича, кузги шудгор, теккислаш, пол билан шўр ювиш, агат олиш, бороналаш, мола босиш.

9. Ерларни эрта баҳорда Толали зиғир уруғини экишга тайёрлаш.

10. Толали зиғир уруғини экиш: муддатлари усуллари бўйича экиш меъёрлари.

11. Толали зиғирга дастлабки ишлов бериш(қатор ораларига ишлов бериш).

12. Озиқлантириш. 1т ёки 1 ст маҳсулот олиш учун қанча миқдорда ердан фосфорни, калийни олиб чиқиб кетади. Озиқлантириш муддатлари, меъёрлари, Na, P, K.

13. Толали зиғирни суғориш муддатлари, меъёрлари, шароитга қараб суғориш.

14. Касалликлари, зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари.

15. Ҳосилни йиғиштириб олиш тизими, муддатлари, усуллари, техникаси.

16. Толали зиғирни оралиқ ва такрорий экишдаги ўрни ва аҳамияти.

17. Толали зиғируруғининг кимёвий таркиби.

18.Толали зиғир маҳсулотларини уруғини сақлаш ва қайта ишлашни замонавий технологияси.

19.Хулоса, таклиф ва тавсиялар.

20. Фойдаланилган манбалар.

Мавзуни баёни:

Кириш I. Толали зиғирнинг озиқ- овқат хавсизлигидаги аҳамияти.

Толаси ва уруғи учун экилади. Унинг толасидан халталар, техник, қоплам а м атериаллар, брезент лас ва бошқа тўқимачилик маҳсулотлари тайёрланади. Зиғир толаси пахта толасидан чиришга икки баравар чидамли. Уни кимёвий толалар билан қўшиб ишлатиш жуда қулай.

1.Толали зиғирни халқ хўжалигидаги аҳамияти.

Толали зиғир поясида 20—30 % луб толалари сақланади. Уруғларида 35—42 % яхши қурийдиган мой мавжуд. Зиғир мойи бўёқ, қоғоз, электротехника, медитсина, парфумерия, озиқ-овқат саноатида фойдаланилади. Кунжарасида 30—35 % оқсил, 32 % гача ҳазмланадиган азотсиз экстрактланадиган моддалар сақланади ва у чорва моллари, айниқса, бўрдоқига боқилаётган қорамоллар учун яхши консентратланган озиқа ҳисобланади. Унинг кунжарасида 1,2 о.б. ва 280 г ҳазмланадиган протеин сақланади. Зиғир уруғи табобатда, ветеринарияда кенг қопланилади. Толали зиғир ҳосилининг 70—80 % зиғир похоли, 10—20 % (уруғ уруғлик экинзорларда 30 %) ва 10—15 % тўпон ташкил қилади.

2.Толали зигирни тарқалиши, тарихи, келиб чиқиш марказлари, экин майдонлари, асосий деҳқончилик қиладиган мамлакатлар.

Толали зиғир Ҳиндистон ва Хитой, Миср, Кавказортининг тоғли вилоятларида эрамиздан 4—5 минг йил муқаддам экила бошланган. Маданий зиғир Жанубий-Ғарбий, Шарқтй Осиёдан келиб чиққан деган тахминлар ҳам бор.

Жаҳон деҳқончилигида толали зиғир 1,5 млн гектар майдонга экилади. У Россия, Қирғизистон, Голландия, Франсия, Англия, Германия, Япония, АҚШ, Қозоғистон, Украина давлатларида кўп экилади.
0 ъзбекистонда, асосан, мойли зиғир экилади. Толали зиғирнинг ўртача тола ҳосилдорлиги 3,8 с/га. Зиғир толаси етиштириш бўйича Россия Федератсияси дунёда етакчи ўринлардан бирини эгаллайди.

3.Толали зиғир систематикаси. Ўзбекча, русча, лотинча, инглизча номланиши.

Ўзбекча: Толали зиғир

Русча: оптический белье

Лотинча: в. Элонгата

Инглизча: флах

4.Толали зиғир морфологияси: илдиз, поя, барг, шох, гули, меваси, уруғи, 1000дона уруғининг оғирлиги.