Reja: Kirish Fosfor elementlar

Oddiy moddaning ko’rinishi

Download 193,56 Kb.

bet	2/9
Sana	01.01.2022
Hajmi	193,56 Kb.
	#292078

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Bog'liq
fosfor

Oddiy moddaning ko’rinishi
Oq, qizil, jigarrang va qora fosfor

Atom xossalari

Nomi, belgi, raqami ——————-→ Fosfor/ Phosphorus (P), 15

Atom massasi ——————-→ 30,973762 m.a.b. (g/mol)

Elektron konfiguratsiyasi ——————-→[Ne] 3s² 3p³

Atom radiusi ——————-→ 128 pm

Kimyoviy xossalari

Kovalent radius ——————-→ 106 pm

Ion radiusi ——————-→ 35 (+5e) 212 (-3e) pm

Elektrmanfiyligi ——————-→ 2.19 (poling shkalasi bo‘yicha)

Oksidlanish darajasi ——————-→ 5, 3, 1, 0, −1, −3

Ionlanish energiyasi ——————-→ 1011,2 kJ/mol; (10.48 eV)

Oddiy moddaning termodinamik xususiyatlari

Termodinamik faza ——————-→ Qattiq modda

Zichlik ( n.sh. da ) ——————-→ oq fosfor 1,82 g / sm³

Erish harorati ——————-→ 44,15 °C (317,3 K)

Qaynatish harorati ——————-→ 279,85 °C (553 K)

Solishtirma erish issiqligi ——————-→ 2,51 kJ/mol;

Solishtirma buglanish issiqligi ——————-→ 49,8 kJ/mol;

Molyar issiqlikgi ——————-→ 21,6 kJ/(K∙mol);

Molyar hajmi ——————-→ 17,0 mol/sm³;

Oddiy moddaning kristall panjarasi

Panjara tuzilishi ——————-→ Kubsimon

Panjara parametrlari ——————-→ 18,800 Å

Boshqa xususiyatlar

Issiqlik o’tkazuvchanligi ——————-→ (300 K) (0,236) Vt / (m · K)

CAS raqami ——————-→ 7723-14-0

Fizik xossalari

Fosfor normal sharoitda bir nechta barqaror allotropik modifikatsiyalar shaklida mavjud . Fosforning barcha mavjud allotropik modifikatsiyalari hali to’liq o’rganilmagan (2016) . An’anaga ko’ra, uning uchta modifikatsiyasi mavjud: oq, qizil, qora. Ba’zan ular asosiy allotropik modifikatsiyalar deb ataladi, bu esa barcha boshqa modifikatsiyalar ushbu uchalalarning aralashmasi ekanligini anglatadi. Standart sharoitda, faqat uchta allotropik fosforli modifikatsiyalar barqaror, masalan, oq fosfor termodinamik jihatdan beqaror ( va normal sharoitlarda qizil fosforga o’tadi. Barcha modifikatsiyalar rang, zichlik va boshqa fizik va kimyoviy xususiyatlar, ayniqsa kimyoviy faollik bilan farqlanadi. Moddaning holatini termodinamik jihatdan barqaror modifikatsiyaga o’tkazishda kimyoviy faollik kamayadi, masalan, oq fosforni qizil, keyin qizildan qora rangga aylantirganda.

Ishlatilishi

Fosfor eng muhim biogen element hisoblanadi va shu bilan birga sanoatda keng qo’llaniladi. Gugurt ishlab chiqarishda qizil fosfor ishlatiladi. U gugurt karakasing yuzasiga qoplanadi. Oltingugurt va kaliy xloratini o’z ichiga yuzaga gugurt cho’pi boshi ishqalansa, olov paydo bo’ladi.

Ehtimol, inson xizmatiga qo’ygan fosforning birinchi xususiyati yonuvchanlikdir. Fosforning yonuvchanligi juda muhim va allotropik modifikatsiyaga bog’liq. Kimyoviy jihatdan eng faol, toksik va yonuvchan oq («sariq») fosfor, ushning uchun u ko’p ishlatiladi (yunuvchi bomba va boshqalarda).
Qizil fosfor sanoat tomonidan ishlab chiqariladigan va iste’mol qilinadigan asosiy modifikatsiyadir. U gugurt ishlab chiqarishda, portlovchi moddalar, yoqish uchun aralashmalar, har xil turdagi yoqilg’ilar, shuningdek haddan tashqari bosimli moylash materiallarini ishlab chiqarishda ishlatiladi.

Download 193,56 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: